Noel olarak adlandırılan bayram, Mesih İsa’nın Doğuşu’nun kutlandığı kutsal bir gündür. Noel, Ermeni Ortodoks Kilisesi’nde Allah’ın vahyolunmasını ve vücut bulması anlamına gelen “Asdvadz-a-haydnutyun” ana teması ile kutlanıyor.
Mesih İsa’nın Beythlehem’de doğuşu ve otuz yaşında Ürdün Nehri’nde vaftiz olması Ortodoks Ermeniler’in Noel dönemindeki en önemli kutlamalarını oluşturuyor. Mesih’in Kutsal Doğuşu Ermeni Ortodoks Kilisesi’nde 6 Ocak tarihinde kutlanıyor. Bayram ayininin sonunda Çırorhnek (Suyun Kutsanması) töreni ile Mesih’in vaftizi kutlanıyor.
Ortodoks Ermenilerin neden Noeli dünya geneliyle birlikte 25 Aralık’ta kutlamadıkları sıkça sorulan bir sorudur. Mesih’in Kutsal Doğuşu’nun tarihi kronolojik olarak net olarak konumlandırılmadığı gibi İncil’de de kesin bir ifade bulunmamaktadır. Ancak yine de tarihsel olarak, bütün Hristiyan Kiliseleri IV. yüzyıla kadar, 6 Ocak tarihini Mesih’in Kutsal Doğuş Bayramı olarak kutluyorlardı.
Roma Katolik Kilisesi’ne göre, 6 Ocak tarihi, 25 Aralık tarihinde kutlanan ve bir pagan geleneği olan Güneş’in doğuşunu kutsayan bayramın geçersiz kılınması için değiştirildi. O tarihte Hristiyanlar bu gibi pagan bayramlarını kutlamaya devam ediyorlardı. Süregelen bu pagan etkinliğinin yıkılması için Kilise hiyerarşisi 25 Aralık tarihini Noel yani Mesih’in Kutsal Doğuşu Bayramı, 6 Ocak tarihini ise doğulu üç bilgenin (yıldızbilimci) yeni doğan Mesih’i ziyaret tarihi olarak tanımladı. (Epifani)
Mısır’daki Kıpti Ortodoks Kilisesi Ermenilerle birlikte, Habeş ve Rus Ortodoks Kiliseleri ise 6 Ocak’ı bayram arifesi, 7 Ocak’ı da bayram günü olarak kabul ediyorlar.
Ermeniler, Kutsal Doğuş Bayramı’nda birbirlerini:
_ Krisdos Dzınav yev haydnetsav! (Mesih doğdu ve belirdi)
_ Orhnyal e Dzınuntı yev Haydnutyunı Krisdosi! (Mesih’in doğuşu ve belirişi mübarektir) şeklinde selamlıyorlar.
(Ermeni Patrikhanesi Resmi Bülteni Lraper’den Alınmıştır)
