İznik Gölü’nün altındaki 1500 yıllık bazilika ziyarete açılıyor. 2015 yılında hava araştırmaları sırasında tesadüfen bulunan ve 2015’in en önemli keşifleri arasında gösterilen 1500 yıllık bazilikanın sualtı arkeoloji müzesine dönüştürülmesi için çalışmalar sürüyor. Sualtı ekipleri, Aziz Neophytos adına inşa edilen ve sular altına gömülen bazilikayı, her ayın 1. ve 3. cumartesi günü saat 14.00’de halk günü düzenleyerek tanıtmayı amaçlıyor.
Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin, yapının Roma askerleri tarafından İznik Gölü kıyısında öldürülen “Aziz Neophytos adına yapılan kilise olduğunu belirtti.
Bursa Büyükşehir Belediyesinin destekleri ile yürütülen kazı çalışmalarına 6 ay önce başladıklarını dile getiren Bazilika Su Altı Arkeoloji Başkanı Mustafa Şahin, “Kapılar devamlı kapalı olduğu için halkımızda içeriye bakma merakı doğmaktadır. Biz bu merakı ortadan kaldırma düşüncesi ile bundan sonra her ayın 1. ve 3. cumartesi günü saat 14.00’de halk günü düzenleyeceğiz. Halk gününde tamamen bu süre içinde ne yaptıysak anlatacağız. Göl içindeki bazilika, ayda iki kez vatandaşlar tarafından ziyaret edilebilecek.” ifadesini kullandı.
Roma, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapan İznik’in adını verdiği gölde kıyıdan yaklaşık 20 metre açıkta ve 2 metre derinlikte, erken Hristiyanlık mimarisinin özelliklerini taşıyan, Roma dönemine ait yaklaşık bin 600 yıllık bazilika (İçi, ortadaki yüksek, yanlardakiler daha alçak olmak üzere iki sıra sütunla üç salona ayrılmış, dikdörtgen biçiminde büyük kilise) keşfedildi. Bursa Büyükşehir Belediyesinin İznik’te başlattığı “Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları” sırasında çekilen görünülerde tesadüfen fark edilen bazilikanın, M.S 740 depremindeki çökmenin etkisiyle göl sularına gömüldüğü tahmin ediliyor.
Aziz Neophytos Bazilikası
Roma İmparatorluğu’nda 313 yılında Milano Fermanı ile Hristiyanlık serbest bırakıldı. Fakat fermandan önce, yani Hristiyanlığın yasak olduğu yıllarda henüz 16 yaşında Aziz olan Neophytos, Romalı bir asker tarafından İznik Gölü kıyısında öldürüldü. Antik kaynaklara göre, Milano Fermanı’nın çıkmasından sonra Aziz Neophytos’un sevenleri, onun adına İznik Gölü’nün yakınında bir bu bazilikayı inşa etti.
Antik kaynaklarda, Aziz Neophytos’un anısına kentin hemen dışında kalan gölün kıyısında bir kilise inşa edildiği söyleniyor. Ayrıca 8. Yüzyılda Aziz Neophytos’un naaşının, yine İznik’te bulunan Koimesis Kilisesi’ne taşındığı biliniyordu. Fakat inşa edilen bu kilisenin nerede olduğu ve Aziz Neophytos’un naaşının neden taşındığını kimse bilmiyordu. Bazilika, 740 yılındaki depremle gölün derinliklerine gömülerek unutulmuştu. İznik’te, Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan bazilika, tüm bu soruları yanıtlamış gibi gözüküyor.
Hava fotoğraflarıyla tespit edilen bazilikanın, antik kaynaklarda geçen fakat yeri bilinmeyen Aziz Neophytos adına inşa edilen bazilika olması oldukça muhtemel. Bazilikanın içinde bulunan bir mezarın kapağının açık olması da naaşın daha önceden taşındığı bilgisini doğrular nitelikte. Kilisenin Aziz Neophytos’un kaynaklarca belirtilen şehit edildiği 21 Ocak tarihine denk gelen günlerde keşfi ise ilginç bir anektod olarak belirtilebilir.(arkeofili/BA)
