29 Mart 2024 Cuma

5 Soruda Kahramanmaraş Merkezli Depremler Hakkında Bilinmesi Gerekenler

5 soruda Kahramanmaraş merkezli depremler hakkında bilinmesi gerekenler: Bölgede büyük bir artçı sarsıntı bekleniyor mu?

Türkiye’yi ve Suriye’yi sarsan Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremlerin ardından her iki ülkede 18 bini aşkın kişi hayatını kaybetti ve binlerce kişi yaralandı. Dondurucu soğuklarda devlet çalışanları ve gönüllüler, enkaz altında büyük bir özveri ile çalışmaya devam ederken, bölgedeki artçı sarsıntıların ne kadar süreceği ve büyüklüklerinin ne olacağı sorusu gündemde kalmaya devam ediyor. Bunun yanı sıra Kahramanmaraş merkezli depremlerin başka hangi depremleri tetikleyebileceği de merak konusu. Bu yazıda, “Kahramanmaraşlı merkezli depremler nasıl tetiklendi?”, “Artçı sarsıntılar ne kadar sürecek?, “Depremlerin ardından fay hatlarında hangi değişiklikler meydana geldi?” ve daha birçok sorunun yanıtını bulabilirsiniz.

1. 7,7 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ DEPREM NE KADAR GÜÇLÜ?

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’na (USSG), deprem yüzey dalgalarının okyanus dalgaları gibi olduğu örneğini vererek, “Bir su kütlesine bir taş düşürdükten çok uzun sonra bile, dalgalar dışarıya doğru yayılmaya. Aynı şey deprem için de geçerlidir. Depremin etkileri çok uzaklarda çeşitli şiddetlerde hissedilebilir” açıklamasını yaptı.

USSG’ye göre, 7,7 büyüklüğündeki depremi tetikleyen fay hatlarındaki kayma, yaklaşık 75 saniyelik bir süre içinde meydana geldi. Türkiye’deki çoğu insan için, bu deprem muhtemelen bir ile iki dakikalık sarsıntıyla sonuçlandı. Ardından, depremin oluşturduğu yüzey dalgaları dünyaya yayıldı. 

Grafik: Kahramanmaraş merkezli depremler, dünyanın dört bir yanındaki sismometreler tarafından kaydedildi (USGS).

Türkiye’deki depremlerin sarsıntısı dünyanın dört bir yanındaki sismometreler tarafından hissedildi. Kurum, Küresel Sismik Ağ içindeki sismometrelerin, Kuzey Amerika’daki kıta levhalarının altına yerleştirilmiş bir madeni parayı i algılayabilecek kadar hassas olduğunu belirterek, Kahramanmaraş merkezli depremler Kanada, Alaska, Meksika ve Avustralya’da bile ultra hassas sismometreler tarafından kaydedildiğini açıkladı.

2. 7,6 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ DEPREM ARTÇI MIYDI? NEDEN BU KADAR BÜYÜKTÜ?

Araştırmacılar, artçı sarsıntıların ana depremden haftalar veya aylar sonra devam etmesinin mümkün olduğunu, ancak zaman ilerledikçe büyüklüklerinde ve sıklıklarında azalma olacağını kaydetti.

Araştırmacılar, artçı sarsıntıların ana depremden haftalar veya aylar sonra devam etmesinin mümkün olduğunu, ancak zaman ilerledikçe büyüklüklerinde ve sıklıklarında azalma olacağını kaydetti.

Türkiye’de Pazartesi günü 04:15’te Nurdağı yakınlarında meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki ilk depremden yaklaşık dokuz saat sonra, 7,6 büyüklüğünde ikinci bir güçlü deprem meydana geldi. Normalde bu, kolayca bir artçı şok olarak kabul edilebilir (olağandışı yoğunlukta olmasına rağmen). Ancak, uzmanlar Türkiye’de yaşanan bu durumun daha karmaşık bir süreç olduğunu söyledi. Peki neden?

Deprem uzmanı Judith Hubbard, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Bölgedeki deprem haritasına bakarsak ve hem 7,7 büyüklüğündeki hem de sonraki 7,6 büyüklüğündeki depremleri not edersek, iki farklı faaliyet kümesi görürüz: Bu, 7,6 büyüklüğündeki depremin aynı fay üzerinde bir artçı şok olmadığı, bunun yerine güneydeki ilk 7,7 büyüklüğündeki deprem tarafından tetiklenen farklı bir fay üzerinde ikincil bir ana şok olduğu anlamına gelir” ifadelerini kullandı.

3. KAHRAMANMARAŞ MERKEZLİ DEPREMLERİ NE TETİKLEDİ?

Türkiye, üç tektonik plakanın bir kavşağı üzerinde oturmasının bir sonucu olarak depremlere karşı oldukça hassas bir bölgede bulunuyor ve bu da onu yüksek sismik huzursuzluk bölgesi haline getirir. USGS, “1970’den beri, bu bölgede 6 veya daha büyük büyüklükte yalnızca üç deprem kaydedildi” diye yazdı. “En büyüğü 24 Ocak 2020’de meydana gelen 6,7 büyüklüğündeydi” açıklamasını yaptı.

Grafik: 7,7 büyüklüğünde depremi başlatan levha hareketlerinin tasviri (USGS).

Diğer taraftan, her depremden sonra, USGS bir depremi tetikleyen mekanizma hakkında bilgi yayınlıyor. Kurum,  7,7  büyüklüğündeki depremin, yanal olarak birbirine karşı hareket eden iki fay veya bir doğrultu kayması tarafından tetiklendiği sonucuna vardı. Bu durumda, yerkabuğunun her iki kütlesi de diğerine göre sola hareket ettiğinden, “sol yanal” bir doğrultu kayması gerçekleşti.

USGS, Kahramanmaraş merkezli ilgili tüm deprem aktivitesinin aşağıdaki haritada gösterilen “Doğu Anadolu Fayı  sistemi içinde meydana geldiğini” bildirdi.

Grafik:  Kırılan fayın uzunluk haritası (USGS). 

Doğu Anadolu Fayı boyunca Anadolu ve Arap levhaları kayıyor ve birbirine sürtünüyor. Bu, zaman zaman yıkıcı kaymalarla salınan sürekli artan stresle sonuçlanıyor. (Daha kuzeydoğuda, Arap Levhası, Avrasya Levhası ile Bitlis-Zagros Kıvrımı ve Bindirme Kuşağında çarpışarak Zagreb, Alburz ve Kafkas dağlarını oluşturuyor.)

Doğu Anadolu Fayı kapsamında, Arap Levhası yılda yaklaşık 15 milimetre hızla kuzeybatıya hareket ederken, Anadolu Levhası yılda 22 milimetre batı-güneybatı yönünde hareket ediyor. Ayrıca, iki levha birbirine göre yılda yaklaşık 15 milimetre hızla hareket ediyor. Ancak, USGS’ye göre, 7,7 büyüklüğündeki deprem sırasında iki kara kütlesi birbirinden üzerinden kabaca 3 ila 3,5 metre kadar kaydı. En büyük kayma ise depremin merkez üssünden yaklaşık 50 kilometre uzakta meydana geldi.

4. DEPREM ESNASINDA ZEMİN HANGİ HIZLA HAREKET ETTİ?

Bununla birlikte, USSG’ye göre deprem esnasında zemin ayrıca saniyede yaklaşık 40 santimetre hareket etti. 

5. FAY HATLARINDAKİ GERİLİM KAÇ YIL BOYUNCA BİRİKTİ?

USSG’ye göre depremlerin ne kadar süredir devam ettiğini anlamak basit matematik kullanılarak tahmin edilebilir.

Doğu Anadolu Fayı boyunca meydana gelen kaymanın büyüklüğü (3 metre), plakaların birbirine göre yıllık hareketine (15 milimetre) bölünebilir. Bu, 200 yıllık stres birikimi anlamına gelir.

İskenderun Katedrali’nde Kutsal Perşembe Ayini Gerçekleşti

Rab İsa Mesih’in havarileri ile birlikte yediği son akşam yemeğinin anıldığı ‘Kutsal Perşembe’ Ayini, İskenderun’da hüzünle gerçekleştirildi. Kutsal...

Papa Françesko, Kutsal Perşembe Ayini’nde Kadın Mahkumların Ayaklarını Yıkadı

Papa Françesko, 'hizmet ve tevazu anlayışını' vurgulamak amacıyla gerçekleştirdiği Kutsal Perşembe ayini sırasında, Roma'daki bir hapishanede 12...

BM: 35 Milyon Çocuk Tehlikede

DÜNYADA HER 6 SANİYEDE 1 ÇOCUK ÖLÜYOR Birleşmiş Milletler (BM), 5 yaş altı çocuk ölümlerinde görülen azalmaya rağmen...

İzmir’de Kutsal Çarşamba ve Kutsal Perşembe Kutlamaları

İzmir Aziz Yuhanna Katedrali’nde Çarşamba Krizma (Kutsal Yağların Takdisi) Ayini 27 Mart Çarşamba; Kutsal Perşembe (Mesih İsa’nın...

Bu haberleri okudunuz mu?Benzer İçerikler
Sizin için önerildi