Akdeniz’de yaşanan göçmen trajedileri sonrası AB liderleri, yarın Brüksel’de gerçekleşecek olağanüstü bir zirvede bir araya geliyor. Toplantı öncesi Uluslararası Af Örgütü, Avrupa hükümetlerini binlerce mültecinin ve göçmenin hayatını kaybetmesine neden olan faciaların durdurulmasına yönelik acil ve etkin bir adım atmaya çağıran bir yol haritası yayımladı.
“Avrupa yerin dibine batıyor: Denizdeki mültecileri ve göçmenleri kurtarma zâ
fiyeti” başlıklı rapor, gemi kazalarında hayatta kalanların ifadelerini belgeliyor. Rapor, Akdeniz’deki mevcut arama ve kurtarma faaliyetlerindeki zorlukları ve engelleri ortaya koyarken, bu hususta devletlere birtakım çözüm yolları sunuyor. Ek olarak, Akdeniz’deki riskli bölgelerde hayatları kurtaracak, yeterli gemi, uçak ve diğer kaynaklardan oluşan insani bir operasyonun başlatılması çağrısında bulunuyor.
“Hükümetlerin görevi sadece yangını söndürmek değil”
Brüksel’de bir araya gelecek olan Avrupalı liderlerin, bu trajedinin sona erdirilmesi için tarihi bir fırsata sahip olduğunu belirten Uluslararası Af Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü John Dalhuisen, ilginç bir benzetmede bulunarak, “Avrupa, tehlikenin ortasındaki binlerce göçmen ve mülteciyi kurtarma konusundaki umursamazlığıyla, yanan bir binadan aşağı atlayanları kurtarmayı reddeden itfaiyecileri andırıyor” dedi.
Dalhuisen, hükümetlerin sorumluluğu sadece yangını söndürmek değil, pencereden aşağı atlayanları da kurtarmak olduğunu ifade etti.
Öte yandan Avrupa Birliği, pazartesi günü bir önceki politikasında değişikliğe giderek, arama kurtarma kapasitesinin destekleneceğini taahhüt etti. Şimdi ise üye devletlerin bu konuda harekete geçmesi bekleniyor.
Ölü sayısı 100 kat arttı!
Yayımlanan rapor, İtalyan Donanması’nın Mare Nostrum isimli insani operasyonunun sona erdirilmesi kararının ardından, denizdeki göçmen ve mülteci ölümlerinde dramatik bir artışın yaşandığını gösteriyor. Son yaşanan kazalarda ölü sayısının teyit edilmesiyle birlikte, bu yıl hayatını kaybeden kişi sayısının, geçen yıl aynı süreçte hayatını kaybedenlerin 100 katından daha fazla olduğu görülüyor: 1700.
Mare Nostrum operasyonunun sona ermesiyle, Avrupa hükümetleri AB sınır güvenliği ajansı Frontex ile birlikte Triton operasyonunu kurdu. Ne var ki Triton bir arama kurtarma operasyonu değil. Lampedusa adasının 100 deniz mili güneyine kadar faaliyet gösterebilen Mare Nostrum’un gemilerinden farklı olarak, Triton, sadece İtalya ve Malta’nın 30 deniz mili açığında sınır devriyesi yapmak gibi kısıtlı bir göreve sahip. Bu alan, göçmen ve mülteci teknelerinin çoğunlukla kaza geçirdiği bölgeden hayli uzak.
Görev sahil güvenliğe düştü
Frontex ajansı, görevinin “AB sınırlarını kontrol etmek olduğunu, 2.5 milyon km2’lik Akdeniz’de polislik yapmak olmadığını” itiraf etmişti. Böylelikle Akdeniz’de arama ve kurtarma faaliyetleri büyük ölçüde sahil güvenlik gemilerine düştü.
Her ne kadar deniz kurtarma faaliyetleri için dizayn edilmemiş, donatılmamış ve eğitilmemiş olsalar da, ticari gemiler de mevcut kurtarma operasyonlarında büyük bir rol üstleniyorlar. Ancak bütün aktörlerin çabalarına ve on binlerce insanın hayatlarını kurtarmalarına rağmen, ticari gemiler mevcut insani krizin büyüklüğünde başrol olmaları beklenemiyor.
Yeni bir operasyon oluşturun!
Uluslararası Af Örgütü, yarın (23 Nisan 2015) gerçekleşecek zirveye katılacak tüm devlet ve hükümet başkanlarını, denizdeki hayatları kurtarmak için acil ve etkin bir operasyon oluşturmaya çağırdı. Örgüt tarafından yapılan açıklamada, AB liderlerinin “ana göç yolları üzerindeki insanları kurtarmak için, yeterli deniz ve hava kaynaklarının acilen konuşlandırılması yönünde” yetki vermesi gerektiği belirtildi.
Örgüt, bunlar gerçekleşene kadar ise Avrupa hükümetlerinin, İtalya ve Malta’nın arama ve kurtarma kapasitesini artırabilmesi için bu ülkelere finansal ve lojistik destek sağlamaya çağırdı.