Episkopos Sahag Maşalyan, Papa Francis’in Türkiye ziyaretini Agos’a yorumladı. Röportajın tam metnini sunuyoruz. 
Papa, İstanbul’da verdiği vaazında Patrik II. Mesrob’la ilgili dua ettiğini belirtti. Ayıca Surp Pırgiç Hastanesi’nde Patrik’i ziyaret etti. Papa’nın bu tutumu Ermenilere özel bir önem veriyormuş gibi algılandı. Buna katılıyor musunuz? Bu ziyaretle ilgili ne düşünüyorsunuz?
Papa, Türkiye-Ermenistan sınırının açılmasından da söz etti. Belli ki Papa, Ermenileri yakından tanıyor; bu sevindirici bir şey. Patrik II. Mesrob’a karşı gösterdiği tutum da önemliydi. Bu, Papa’nın insanlığını, insanlara dokunan yönünü, insan acısına önem verdiğini gösteriyor. Bugüne kadar Türkiye’yi ziyaret eden her Papa, Ermeni Cemaati’nin kurumlarını ziyaret etti. Bu, elbette Ermeniler için bir ayrıcalıktır. Ama bunun ötesinde hem Hristiyanlar arasındaki birlik, hem de dinler arası diyalog açısından çok önemli mesajlar verdi.
Peki, Surp Pırgiç’teki ziyaret nasıl geçti? Patrik için dua etti mi?
Patriğin odasına girdiğinde sadece ailesinin orada olmasını istedi doğal olarak. Biz kapıda bekledik. Kendi bireysel duasını yaptı. Patriğin başını okşayıp elini öpmüş. Odada 10 dakika kaldı.
Papa ve Ekümenik Patrik Bartholomeos’un ortak deklarasyonu hakkında ne düşünüyorsunuz? Kiliselerin birliği için önemli bir işaret mi bu?
Elbette çok önemli ama bu tür işaretler daha önce de olmuştu. Ancak kiliseler arası birleşmeye direnç daha çok Ortodoks dünyasından geliyor. Ortodoks Kilisesi’nden bazı çevreler Patrik Bartholomeos’a da karşı çıkıyorlar. Mesela Moskova Patrikhanesi ve Rus kilisesinin çekinceleri var, çünkü birlik çabası ezber bozan bir yaklaşım. Bin yıllık ayrılığı kısa sürede tamir etmek o kadar kolay değil. Öte yandan Papa ve Patriğin birlikte sergiledikleri bu yaklaşım, örnek bir Hıristiyan tavrıdır. Bu tutumun mutlaka somut bir karşılığı olacaktır ama bunun ne olacağını şimdilik bilemiyoruz. Planları arasında 2025’te İznik Konsili’ni yeniden toplamak da var. Bu süreçte, ortak bir iman ikrarına ulaşılabilirse amaca ulaşılmış olur.
Bu çerçevede Ermeni kilisesiyle de görüşmeler var mı?
Evet. Vatikan’ın Doğu Ortodoks kiliseleriyle ilgili komisyonları çalışıyorlar. Teolojik anlamda bu görüşmeler çok olumlu gidiyor ama tarihten gelen bölünmeler de var. Mesela bir kilisenin aziz ilan ettiği bir kişiyi, diğer kilise aforoz etmiş. Hıristiyanlık birleşecekse bunun çerçevesi geniş bir birlik olacak. Papa da bunu anlamış görünüyor. Şu anda yaşanan süreç kiliselerin birbirini tanıma süreci. Bu diyalog sürecinde pratik adımlar atılabilir. Mesela Surp Zadig (Paskalya) ve Surp Dzınunt’u (Noel) aynı tarihte kutlayabilsek ne kadar güzel olur.
Bu görüşmelerin ardındaki temel motivasyon ne sizce? Protestanların ve/veya İslam’ın yükselmesi mi?
Elbette ikisi de kaygı uyandırıyor. Ayrıca materyalizmin yükselişiyle birlikte Batı’da Hıristiyanlık güç kaybediyor. Ancak birleşmenin asıl motivasyonu, Katolik Kilisesi’nin sekülerleşmenin etkisinden kurtaracak adım olması. Mesela kadınların rahip olması, eşcinsel evliliklerin meşru görülmesi gibi konularda Katolik Kilisesi üstünde büyük bir baskı var. Ortodokslarla birleşme olursa, bu seküler baskıya direnmek daha kolay olacak. Çünkü Ortodoks kiliseler bu konuları gündemlerine bile almıyorlar.