Türkiye’de nüfusunun büyük çoğunluğu Ermeni olan tek köy konumundaki Vakıfköy, Hatay’ın ve dolayısıyla da ülkemizin çokça ziyaretçi çeken nadide yerlerinden birisidir. Hatay ilinin Samandağ ilçesine bağlı olan ve Musa Dağı eteklerine kurulan köy, Akdeniz’e bakmaktadır ve Suriye sınırı göz mesafesindedir.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi de Hatay iline bağlı Samandağ ilçesi Vakıfköy Mahallesinde bulunan tarihi bir Ermeni kilisesidir. Yapımına 1895’te başlanan kilise, bazı idari sorunlardan dolayı ancak 1910 yılında bitirilebilmiş ve o yıl takdis edilerek ibadete açılmıştır. 1910-1915 ve 1920-1924 yılları arasında kilisenin daimî bir din görevlisi olmamış çevre köylerden gelen din görevlileri değişimli olarak hizmet vermişlerdir. Yaklaşık bir asır boyunca yapıldığı ilk haliyle hizmet veren kilise 1997 yılında esaslı bir onarımdan geçirilmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Karekin riyasetinde yapılan bir törenle, Episkopos Mesrop Mutafyan tarafından takdis edilerek tekrar ibadete açılmıştır.
Vakıflı Köyü’nün Tarihi Geçmişi
Samandağ ilçesine 4 km uzaklıkta ve yaygın medyatik tanımıyla “Türkiye’nin Son Ermeni Köyü” olma özelliğini sürdüren Vakıfköy Mahallesi, topoğrafik açıdan Musa Dağı eteklerindeki Hıdırbey Vadisi’nin doğal devamı niteliğindedir. 19. yüzyılda Yoğunoluk Köyü’ne bağlı bir mezra durumunda olan bu topraklar 20. yüzyılın başlarında muhtarlık statüsü tanınarak Vakıf adıyla yeni bir köy olarak ortaya çıkmıştır. Köy özellikle 1997 yılında kilisesinin yenilenmesi ve yapılan tanıtım çalışmaları sonucu, dünyanın her tarafına yayılmış eski sakinlerinin devamı olan kuşakların, yerli-yabancı turistlerin, ulusal ve uluslararası medyanın ilgi odağı haline gelmiştir.
Kilisenin İnşası, Köy Halkının Ortak Çabasıyla Yapıldı
Yörede oturanlar, henüz bir köy statüsüne sahip değillerken, 1895’te bir kilise inşasına koyulurlar. Yörenin hayırseverlerinden Tateos ve Movses Ayntabyan kardeşler kilise ve mezarlık için gerekli toprağı bağışlarlar. İnşaat, bir hayli gecikmeli de olsa yöre halkının bağışları ve fiili çalışmalarıyla 1910’da bitirilir; kilisenin takdisi ise Antakya Ruhani Önderi Rahip Tateos Yegavyan’ın eliyle gerçekleştirilir.
İlk zamanlar kilisenin daimî bir din görevlisi olmamış, çevre köylerden geçici olarak gelen din görevlileri değişimli olarak hizmet vermişlerdir. Daha sonraları 1924-1935 yılları arasında ise, Musa Dağlı olmayan iki ayrı ruhani, köyün daimî din görevlileri olarak hizmet vermişlerdir. 1937 yılından itibaren ise köy halkından olan din görevlileri hizmet etmeye başlamışlardır; bunlar aynı zamanda İskenderun ve Kırıkhan kiliselerine de hizmet etmişlerdir.
Şimdilerde yöre mimarisine uygun hoş bir yapı olan Surp Asdvadzadzin Kilisesi (Aziz Meryem Ana Kilisesi), 1997 yılında geniş kapsamlı bir onarımdan geçirilerek bugünkü görünümüne kavuşturulmuştur. Özellikle İstanbullu Ermeni hayırseverlerin maddi katkıları ve köy halkının fiili çalışmalarıyla yeniden inşa edilen kilise, Patrik Karekin II. riyasetinde yapılan bir törenle de Episkopos Mesrop Mutafyan tarafından takdis edilip ibadete açılmıştır.
Her yıl kutlanan Kutsal Doğum (Noel/Surp Dzınunt), Kutsal Diriliş (Paskalya/Surp Zadig) ve Meryem Ana’nın Göğe Yükselişi (Surp Asdvadzadzin) Yortularının dini törenleri ve gelenekleri, kilise çatısı altında günümüze kadar devam etmektedir. 2011 yılında, Türkiye Ermenileri Patrikliği makamına bağlı din görevlisi Peder Avedis Tabaşyan, Hatay-İskenderun Ermeni Apostolik Kiliseleri Din görevlisi olarak atanmıştır, o tarihten itibaren de İskenderun Karasun Manuk ve Vakıfköy Surp Asdvadzadzin Kiliselerinde hizmet etmektedir.
VAKIFKÖY KİLİSESİ’NDE GÖREV YAPMIŞ DİN ADAMLARI:
1. Der Harutyun Kahana Şerbetçiyan (Peder Harutyun Şerbetçiyan) (1910-1915) (Hıdırbey Kilisesi Pederi-Geçici)
2. Der Madteos Kahana Güzelyan (Peder Madteos Güzelyan) (1920-1924) (Kebusiye Kilisesi Pederi-Geçici)
3. Der Khoren Kahana Gökciyan (Peder Khoren Gökciyan) (1924-1928- Kilise için Yeni Peder Takdisi)
4. Der Mesrop Kahana Bakamcıyan (Peder Mesrop Bakamcıyan) (1932-1935 Kilise için Yeni Peder Takdisi)
5. Der Ğevont Kahana Kartunyan (Peder Ğevont Kartunyan) (1937-1992/ Vakıfköy Halkından)
6. Der Serovpe Kahana Gülyan (Peder Serovpe Gülyan) (Vakıfköy Halkından)
7. Der Avedis Kahana Tabaşyan (Peder Avedis Tabaşyan) (2011- hizmete devam ediyor)
VAKIFKÖY KÖKENLİ DİN ADAMLARI:
1. Der Ğevont Kahana Kartunyan (Peder Ğevont Kartunyan) (1937-1992)
2. Der Krikor Kahana Silahlı (Mardiryan) (Peder Krikor Silahlı <Mardiryan>) (1964-2016)
3. Der Serovpe Kahana Gülyan (Peder Serovpe Gülyan) (1971-2002)
4. Der Husig Kahana Hergelyan (Peder Husig Hergelyan) (2011- Hizmete devam ediyor)
5. Der (Papgen) Kahana Doğanyan (Peder (Papgen) Doğanyan) (USA)
(SAT-7 Türk/İlyas Edip TERBİYELİ-İskenderun)
