Astrobiyolog Betül Kaçar, Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) evrende yeni yaşam arama projesine liderlik edecek.
NASA evrende yeni yaşam arama projesi ile ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada projenin amacı “evrende yaşam arayışı” olarak özetlendi. Proje kapsamında oluşturulan ekiplerin araştırmalarının kozmik kökenlerden gezegensel sistem oluşumuna, yaşamın kökenlerine ve evrime ve Dünya’nın ötesinde yaşam arayışına kadar olan astrobiyoloji araştırmaları kapsadığı bilgisinin altı çizildi.
Betül Kaçar kişisel Twitter hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadelere yer verdi:
“Çok güzel bir haberi paylaşmak istiyorum. Projemiz NASA’nın yeni oluşturduğu astrobiyoloji merkezlerinden biri olarak seçildi. Önümüzdeki 5 sene boyunca evrendeki yaşam arama çalışmalarına yön verecek 12 araştırma grubundan oluşan bir ekibi yöneteceğim.”
DÜNYA DIŞI YAŞAMDAN YAŞAMIN KÖKENLERİNE KADAR
Bu konsorsiyum çerçevesinde yapılacak araştırmaların kapsam ve derinliği, astrobiyoloji araştırmalarında gezegensel sistem oluşumunun kozmik kökenlerine, yaşamın kökenleri ve evriminden Dünya dışı yaşam arayışına kadar geniş bir yelpazede olacak.
KAÇAR NELERİ ARAŞTIRIYOR?
Betül Kaçar’ın laboratuvarı, evrimin moleküler mekanizmaları, yaşamın kökenleri ve Evren’deki dağılımı ile ilgili konuları araştırıyor. Kaçar, ekip arkadaşlarıyla birlikte yaşamın moleküler seviyedeki stratejilerini anlamaya çalışmaktadır ve proteinlerin atasal versiyonlarının zaman içerisinde nasıl değiştiğini inceliyor.
Filogenetik (evrimsel) yöntemler kullanan ekip, antik DNA’yı yeniden yapılandıracak yeni bir yöntem kullanmakta. Sonrasında bu antik DNA’yı, mikrobiyal genomlar içerisinde yeniden üretmekte ve bu atasal dizileri adeta “canlandırarak” nasıl çalıştıklarını incelemekteler. Ana amaçları, günümüz canlılarının tek hücreli antik atalarının fenotiplerini (fiziksel görünümleri ve işleyişlerini) yeniden canlandırmakta ve bunu kullanarak uzayda yaşamın izi olarak görülen yeni biyoimzalar tespit edebilmek. Araştırmalarında sordukları ana sorular şunlar:
- Antik proteinlerin yeniden canlandırılmasıyla elde edilen fenotipler, kritik metabolik yolakların kökenleriyle ilgili bize neler söyler?
- Gezegenimizin geçmişinde yaşanmış evrimsel inovasyonları temsil eden anahtar ve antik biyolojik fonksiyonları nasıl yeniden canlandırabiliriz?
- Geçmişteki yaşam, günümüzdeki ile aynı fonksiyona ve evrimsel dinamiklere mi sahipti?
Bu soruları cevaplamak için, Betül Kaçar ve ekibi Dünya’nın çevresel ve biyolojik geçmişinden gelen kanıtları bir arada değerlendirip, “hayalet genler” olarak tabir edilebilecek, modern bakterilerde canlandırılan bu atasal genleri kullanarak, yaşamın kökenleri ve erken evrimini aydınlatma üzerine çalışıyorlar.
PROGRAMIN AMACI
ICAR, NASA Astrobiyoloji Programı’nın altyapısal evriminin bir diğer parçası olan Araştırma Koordinasyon Ağı’nı tamamlamaktadır. Araştırma Koordinasyon Ağları, daha önceden Astrobiyoloji Programı ve Gezegensel Bilim Birimi (ve özellikle de NASA Astrobiyoloji Enstitüsü) bünyesinde başarılı olmuş organizasyonel denemeleri ve fon mekanizmalarını sürdürme amacını gütmektedir. Bu çığır açan programlar, astrobiyolojinin saygın bir bilim dalı haline gelmesine ve yaşanabilirlik ile yaşam arayışı açısından incelediğimiz Dünya ötesindeki gezegenleri keşfedecek teknolojilerin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır
NASA’nın Astrobiyoloji Programı hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.
BETÜL KAÇAR KİMDİR?
Giresunlu bir ailenin çocuğu olan Betül Kaçar, Marmara Üniversitesi’nde kimya eğitimi gördü, ve 20 yaşında ABD’ye göç etti. 20 yaşında Parkinson ve Alzheimer üzerine doktora çalışmasına başlayan Kaçar, 2010’da Atlanta’daki Emory Üniversitesi’nden doktora derecesi aldı.
Evrimin moleküler mekanizmalarına yönelik araştırmalar yapan Kaçar, doktora sonrası çalışmalarını NASA’da sürdürdü. 2012 yılında Harvard Üniversitesi’ne katılan Betül Kaçar, burada Organizma ve Evrimsel Biyoloji Departmanı’nda görev aldı.
Türk bilim insanı, 2017 yılından bu yana Arizona Üniversitesi Astronomi ve Moleküler Hücre Biyolojisi alanında çalışıyor. (HABER MERKEZİ)
