Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), kültürel miras yapılarının restorasyonu için ihtiyaç duyulan kaynakların toplanmasını amaçlayan küresel bağış kampanyasını resmen başlattı. Ankara’da gerçekleştirilen panele, konuşmacı olarak İskenderun Ortodoks Kiliseleri Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Can Teymur da katıldı ve görüşlerini açıkladı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Ankara’da Anadolu Medeniyetleri Müzesinde düzenlenen törende, Türkiye’nin güneyinde büyük yıkıma yol açan 6 Şubat 2023 depremlerinde hasar gören veya tamamen yıkılan kültürel miras yapılarının restorasyonu için ihtiyaç duyulan kaynakların toplanmasını amaçlayan küresel bağış kampanyasını resmen başlattı. Bu kampanya ile bireyler, hayır kurumları, şirketler ve hükümetler, paha biçilemez bir kültürel çeşitlilik mozaiği olan bölgenin restorasyonuna katkıda bulunmaya çağrıldı.
İskenderun Ortodoks Kiliseleri Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Can Teymur da UNDP Türkiye Temsilciliğinin davetlisi olarak ”Kültürel Mirasın Restorasyonu Bağış Kampanyası” adlı panele konuşmacı olarak katıldı.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Ekonomik İşler Genel Müdürü Büyükelçi Esen Altuğ, UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, Büyükelçiler, Diplomatik misyon ve davetlilerin katıldığı bağış kampanyası lansmanı ve açılış konuşmalarından sonra yapılan paneli Gazeteci-Yazar Ilgaz Gürsoy yönetti.
Panele konuşmacı olarak katılan Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Bülent Gönültaş, Hatay’dan Mozaik Sanatçısı ve Somut olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı Elif Kültekin, Tasarımcı ve Sculptur Markası Kurucusu Selin Koç ve İskenderun Ortodoks Kiliseleri Vakıf Başkanı Can Teymur, Paneli Yöneten Gürsoy’un 6 Şubat Depremi ile ilgili sorularını yanıtladılar.
Toplantıda, bölgedeki bazı karakteristik yapıların restorasyon finansmanlarının, hükümet veya diğer bireysel kaynaklardan sağlanmış durumda olduğu ancak finansal ihtiyacın hâlâ mevcut kaynakların çok üzerinde olması nedeniyle UNDP’nin yaşanan bu felaket karşısında uluslararası dayanışmaya çağrıda bulunan bir kampanya başlatmaya karar verdiği belirtildi.
Kültürel Miras Restorasyonu Toparlanma Çalışmalarına Bir Öncelik
Kültürel miras restorasyonunun, depremden sonra toparlanma çalışmalarına bir öncelik olduğunu kaydeden UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton; “Bu yalnızca, dünya kültürü için büyük önem taşıyan, paha biçilemez eserleri onarmak anlamına gelmiyor. Bunun yanı sıra, bölgeye kimliğini kazandıran, bölgede yaşayanlar için bir aidiyet hissinin yaratılmasına yardımcı olan ve yerel zanaatlar, gastronomi ve gelenekleri ile ziyaretçileri kendine çeken, herkes tarafından bilinen kültür varlıklarını restore etmek anlamına geliyor” diye konuştu.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam da konuşmasında Türkiye’nin, depremin ardından 100’den fazla ülkenin enkaz altında hayatta kalanları aramak için arama kurtarma ekipleri göndermesiyle sağlanan uluslararası desteği hiç unutmayacağının altını çizerek; “Artık sonsuza kadar kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğumuz paha biçilemez kültürel mirası, aynı zamanda kimlikleri ve geçim kaynakları için ona bağımlı olan tüm toplulukları kurtarmak gibi zor bir göreve girişirken, aynı sınır ötesi dayanışma ve cömertlik ruhuna güveniyoruz” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Teymur: “Eski Haline Getirme Kararlılığını Memnuniyetle Karşılıyoruz”
Toplantıda söz alan ve 6 Şubat depreminde büyük hasar alarak yıkıma uğrayan Tescilli Kültür Mirası olan Hatay’daki Vakıflara ait kiliseler hakkında bilgiler veren Can Teymur da Hatay’da binlerce yıldır farklı dinlerin bir arada yaşadığına değinerek; “Hatay ve İskenderun’da bulunan kiliselerimiz, 6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremin ardından, diğer tescilli Kültür mirasları gibi büyük hasar görerek yıkıma uğradı. Ancak bu depremler ayrım yapmadı, camileri, kiliseleri, sinagogları da yok etti. Bu bizler için oldukça acı verici oldu. Burada sizleri bilgilendirmek ve gerek devletimizce ve gerekse UNDP tarafından Kültür Mirasımız olan kiliselerimizin restorasyonu için yapılacak tüm desteklere şimdiden teşekkürlerimizi ifade etmek isterim. UNDP’nin bölgeyi tüm çeşitliliğiyle eski haline getirme kararlılığını memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.
UNDP’nin Kampanyası Başlangıçta Altı Alana Odaklanıyor
UNDP’nin kampanyası, başlangıçta bölgenin coğrafi ve kültürel çeşitliliğini yansıtan altı alana odaklanıyor. Bunlar da; Dünyanın en ünlü mozaik koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapan Hatay Arkeoloji Müzesi, Duvarları depremlerde yıkılan 2.000 yıllık Gaziantep Kalesi, Antakya’nın merkezindeki, ikonik minaresi yıkılan 14. yüzyıldan kalma Sarımiye Camii, Hatay’ın Arsuz ilçesindeki Mar Yuhanna Rum Ortodoks Kilisesi, Kahramanmaraş’ın merkezinde yüzlerce işletmenin yer aldığı Şık Çarşı ve Adıyaman’da Kral Mithridates’in hüküm sürdüğü antik Arsameia Arkeolojik Alanı olarak göze çarpıyor.
Ankara’da gerçekleştirilen panelde yapılan sunumlara göre, destek verilmesi gereken diğer yerler de ayrıca değerlendirilecek.
Donör Ülkelerden ve Özel Sektörden De Büyük Ölçekli Katkılar Bekleniyor
Kampanyaya bireysel bağışların yanı sıra donör ülkelerden ve özel sektörden de büyük ölçekli katkılar bekleniyor. Buna göre, Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya Hükümetleri, Dışişleri Bakanlıkları aracılığıyla kampanyayı öncü ortak olarak desteklemek için şimdiden imza attılar. Bugüne kadar bu çabayı desteklemek ve diğer bağışçılara örnek teşkil etmek amacıyla 4 milyon ABD Dolarından fazla tutarda destek taahhüt edildi. Kampanyayı dijital platformları aracılığıyla tanıtacak olan Meta Vakfı, Türkiye’nin güneyindeki kültürel mirası görselleştirmek ve bir eğitim kaynağı oluşturmak için Artırılmış Gerçeklik (AR) teknolojilerini kullanma olanağı sundu.
Depremler resmi rakamlara göre 50 bin 700’den fazla insanın hayatını kaybetmesine ve 11 ilde 313 bin binanın yıkılmasına yol açtı. 3,3 milyon insanı evsiz bıraktı ve bölge ekonomisinin büyük bölümünü tahrip etti. Ayrıca, binlerce yıllık tarihi boyunca 13 farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan bu bölgenin özgün kültürel mirasına da çok büyük zarar verdi. Bölgedeki 8 bin 444 tarihi yapının 3 bin 752’si hasar gördü veya yıkıldı. Uzmanların tahminlerine göre yeniden inşa ve restorasyon maliyeti milyarlarca doları bulacak.
Cuma akşamı düzenlenen etkinlikte, 2012 yılında Nobel Barış Ödülüne aday gösterilen Antakya Medeniyetler Korosu da panelin ardından verilen kokteylde bir performans sergiledi. Koronun Resepsiyonda verdiği Konser büyük alkış topladı.
(SAT-7 TÜRK/İlyas Edip TERBİYELİ)
