BBC’de yer alan habere göre, İran’da meclis, sıkı giyim kurallarına uymayan kadınlara verilen para ve hapis cezalarını artıran tartışmalı yeni yasayı onayladı. Yasanın yürürlüğe girmeden önce Anayasa’yı korumakla görevli konsey tarafından da onaylanması gerekiyor.
Yeni yasaya göre üç yıllık bir deneme süresince, “uygunsuz” giyinen kadınlar 10 yıla kadar hapisle cezalandırılabilecek.
Geçen yıl Mahsa Amini adlı genç kadının giyimi uygunsuz bulunarak alındığı gözaltında ölümü ardından, ülkenin dört bir yanında kitlesel protesto gösterileri başlamış ve aylarca devam etmişti.
Kadınların kamusal alanlarda başörtülerini çıkarıp yaktığı, bayrak gibi dalgalandırdığı bu gösteriler sırasında güvenlik güçlerinin şiddetle müdahalesi yüzlerce kişinin ölümüne yol açtı.
O zamandan bu yana gösteriler yatışmış olsa da, yerleştirilen çok sayıda kamera ve ahlak polisi devriyesinin geri dönüşüne rağmen, giderek artan sayıda kadın İran sokaklarında başlarını örtmeden dolaşıyor.
İran’da Şeriat’ın bir tür tefsirine dayanan yasalara göre kadınlar ve ergenlik çağını aşmış kız çocuklarının saçlarını örtmesi ve vücut hatlarını gizleyen bol ve uzun giysiler giymeleri gerekiyor.
Şu anda geçerli yasalara göre bu kurallara uymayanlara 10 gün ile iki ay arası hapis ya da en fazla 10 dolara denk bir para cezası verilebiliyor.
Çarşamba günü mecliste 34’e karşı 152 oyla onaylanan “Hicab ve İffet Yasası” adlı yeni düzenleme kamusal alanda ”uygunsuz” giyindiği belirlenen kişilerin “dördüncü dereceden” cezalandırılmasını öngörüyor.
İran Ceza Yasası’na göre bu, suçlanan kişinin, 5 ila 10 yıl arası hapis cezası ve 3600 ila 7300 dolar arası para cezasına çarptırılabilmesi demek.
Yasa ayrıca medya veya sosyal medyada “çıplaklığı teşvik eden” ya da “hicab ile alay eden” kişiler ya da sürücü veya yolcusu kadınların başörtüsüz olduğu tespit edilen araçların sahiplerine de cezalar öngörüyor.
Giyim kurallarını “örgütlü bir şekilde” ya da “yabancı veya düşman hükümetler, medya, grup ya da kurumlar ile işbirliği halinde” ihlal etmeyi teşvik etmekle suçlanan kişiler de 5 ila 10 yıl hapisle cezalandırılabilecek.
Yasa tasarısı şimdi muhafazakar din adamları ve diğer kişilerden oluşan Anayasayı Koruma Konseyi’ye gönderiliyor. Bu Konsey Şeriat ile ve İran Anayasası ile uyumlu olmadığını düşünürse, yasayı veto etme yetkisine sahip.
Bu ayın başlarında Birleşmiş Milletler insan hakları uzmanları yeni yasanın “bir toplumsal cinsiyet ayrımcılığı olarak tanımlanabileceğini, çünkü yetkililerin kadınlar tamamen boyun eğdirmek amacıyla sistematik ayrımcılık uyguluyor gibi göründüğünü söylemişlerdi:
“Bu yasa tasarısı kadınlar ve kızlara itaatsizlik durumunda ağır cezalar öngörüyor ve zorla uygulatma yolunu da açık bırakıyor. Tasarı ayrıca, kültürel hayata katılma da dahil temel insan haklarını, cinsiyete dayalı ayrımcılık yasağını, fikir ve ifade hürriyetini, barışçı gösteri hakkını, sağlık, eğitim ve diğer hizmetlere erişim hakkını ve seyahat hürriyetini de ihlal ediyor.”
BM Genel Kurulu’nda Mahsa Amini protestosu
İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Gilad Erdan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’ndaki konuşması sırasında Mahsa Amini’nin posteriyle salonda eylem yaptı. Erdan, Amini’nin fotoğrafının üzerinde “İranlı kadınlar özgürlüğü hak ediyor. Şimdi” yazılı posterle salonda dolaştığı görüntüleri X sosyal medya platformundan paylaştı. (BBC)
