İsrailli araştırmacılar ve arkeologlar tarafından Yahudiye Çölü’nde yeni Ölü Deniz Parşömenleri ortaya çıkarıldı. Yaklaşık 60 yıl sonra ilk kez, arkeolojik kazılarda İncil yazmasının parçalarının ortaya çıkarıldığı açıklandı.
M.Ö 3. yüzyıldan M.S 2. yüzyıla kadar dayanan Ölü Deniz Parşömenleri İncil metinleri de dâhil olmak üzere bilinen en eski Yahudi dini belgelerinden bazılarını içermektedir. El yazmaları ilk olarak II. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında Kumran ve Yahudiye Çölü yakınlarındaki mağaralarda ortaya çıkarıldı.
Önümüzdeki yıllarda analiz edilecek ve incelenecek olan yeni parçaların ilk incelemesi bile, en eski İncil metinlerinin günümüzdekine benzer şekilde nasıl tercüme edilip uyarlandığına dair bazı heyecan verici bulgular sunuyor.
Eski eserleri ve parşömenleri elde etmeye yönelik bir dizi yasadışı girişimin ardından İsrail Eski Eserler Kurumu (IAA), Yahudi Çölü’nün kayalıkları boyunca mağaraların iç kısımlarını yeniden incelemek için bir dizi arkeolojik araştırma başlattı. Son keşif, 70 yıl önce Ölü Deniz Parşömenlerinin keşfedilmesinden bu yana Yahudiye Çölü’ndeki antik eserlerin yağmalanmasını önlemek için büyük bir ulusal operasyonun parçası olarak IAA tarafından gerçekleştirildi.
Parşömenlerin M.S. 132-136 yılları arasında Hadrianus döneminde Roma İmparatorluğu’na Yahudilerin Bar Kohba İsyanı sırasında mağaraya saklandığı düşünülüyor. 1960’larda yapılan kazılarda 40 kişiye ait kemiklerin bulunması nedeniyle, ‘Korku Mağarası’ olarak anılan yerde bulunan yazma dizisinin bir parçası olduğu üzerinde duruluyor.
İbranice ve Aramice olarak yazılmış Ölü Deniz Parşömenlerinin çoğunun aksine, Korku Mağarası’ndaki parçaların Yunanca yazıldığı görüldü. Zekeriya ve Nahum kitapları da dâhil olmak üzere 12 Küçük Peygamberin kitabından bölümler içermektedir. İlginç bir şekilde, metnin çoğu Yunanca olmasına rağmen, Tanrı’nın adı eski İbranice ile kaleme alınmıştır. Zekeriya 8:16-17 bölümlerinde yer alan, ‘‘Yapmanız gerekenler şunlardır: Birbirinize gerçeği söyleyin, kent kapılarınızda esenliği sağlayan gerçek adaletle yargılayın, yüreğinizde birbirinize karşı kötülük tasarlamayın, yalan yere ant içmekten tiksinin. Çünkü ben bütün bunlardan nefret ederim. Böyle diyor RAB’’ sözlerini içermekte. Nahum 1:5-6’da yer alan, ‘‘Dağlar RAB’bin önünde titrer, erir tepeler. Yer sarsılır önünde. Dünya ve üzerinde yaşayanların tümü titrer. O’nun gazabına kim karşı durabilir, kim dayanabilir kızgın öfkesine? Ateş gibi dökülür öfkesi, kayaları paramparça eder’’ ayetleri keşfedilen parşömen parçaları arasında yer alıyor.
Metin, elimizdeki Grekçe İncil’in en eski fiziksel parşömeninden geliyor, ancak muhtemelen standart Yunanca çevirisinin bir gelişimini veya revizyonunu temsil ediyor. Grekçe’de ilk kez bulunan iki özellik modern İngilizce Kutsal Kitap’a dikkat çekici şekillerde karşılık geliyor. Öncelikle yeni keşfedilen parçalar, Tanrı’nın gerçek ismini temsil eden Tetragrammaton için özel bir yaklaşımda bulunuyor. (Mısır’dan Çıkış 3:14-15) Yunanca Kyrios ile tipik bir şekilde ifade etmek yerine, Tanrı’nın adı sağdan sola yazılan İbranice harflerle temsil ediliyor. Bu durum, İbranice יהוה (YHWH) veya Latince DOMINUS’u, İngilizce cümlenin ortasında kullanmaya benziyor. Bu temsil önemli, çünkü ilahi isim için özel karakterlerin kullanımı günümüz Kutsal Kitap’ında görülmektedir.
Uzmanların öne sürdüğü gibi, İngilizce Kutsal Kitapların çoğu, Yahveh’i telaffuz etmekten ziyade Tanrı’nın ismi için, ‘RAB’ kelimesini kullanmayı tercih ediyor. Bu değişim, ‘Rab’ anlamına gelen İbranice bir kelime olan Adonai’yi okumaya ilişkin eski geleneği izlemektedir. Dahası, Tanrı’nın isminin yazılışı, Ölü Deniz Parşömeni İbranice elyazmalarının çoğu için tipik değildir.
Küçük Peygamberler parşömeni, İbranice Kutsal Kitap’ın Grekçe çevirisinin revizyonunu temsil etmektedir. Orijinal versiyon, birinci yüzyılda Akdeniz dünyasında Yunanca konuşan Yahudiler tarafından yaygın bir şekilde kullanıldı, ancak bir noktada yeni bir tercümesi gerekli hale geldi. Zekeriya 8:17 bölümü için, Grekçe İbranice metindeki ((ישׁ) ilk kelimeyi, İngilizce versiyonuna benzer şekilde, ‘birbiri’ anlamına gelecek şekilde tercüme etti. Örneğin; Birbirinize karşı kötülük tasarlamayın.
Kutsal Kitap’ı doğru bir şekilde yaygın dillere tercüme etme çabası, Kutsal Yazıların ilk metinsel kanıtına kadar uzanıyor. Yine de bu farklılık, Tanrı Sözü’nün ana dilimizde en iyi nasıl temsil edileceğine dair çeşitli modern görüşleri öngörüyor. Muhtemelen multispektral görüntüleme ve dijital büyütme yöntemleriyle ortaya çıkarılan diğer özelliklerle birlikte, şüphesiz bu metinler önümüzdeki yıllarda bir dizi araştırma başlatacak.
Kutsal Kitap uzmanları, bu eski okuyucuların bugün okuduğumuz İbranice Kutsal Yazıları tercüme etmeye çalıştıklarını ve daha sonra bu anlamlı metinleri kendilerine yardım etmesi için tarihlerinin en karanlık anlarına taşıdıklarını hayal edebildiklerini dile getirdiler. Uzmanlara göre, eski metinler, bu insanlarla bağlantımızı küçük parçalar halinde ortaya çıkarıyor, özellikle sıkıntı ve belirsizlik zamanlarında insanın Tanrı’yı aramaya arzusunu gösteriyor. (CT)
