Yaklaşık 150 yıldır araştırmacıları şaşırtan gizem nihayet aydınlandı. 1878’de Galler kasabası Holywell’de bir çatı katında tahta bir kutu keşfedilmiş, içinde iki kafatası ve keten bir ceketle sarılmış bir dizi kemik parçası bulunmuştu. Katolik şehitlerin kemikleri, keşiften 150 yıl sonra tespit edildi.
Kuzeybatı İngiltere, Lancashire’daki Stonyhurst Koleji’nde Katolik şehitlerin kutsal emanetlerini bulunduran Stonyhurst Collections küratörü Jan Graffius, sonunda bilmeceyi çözdüğüne inanıyor. Graffius, ‘‘Başlangıç noktası, önünüzdeki kanıtlara bakmanızdır. Elimizde iki kafatası var. Birinin kafatasında delik var ve iki kafatasıyla ilişkili kemiklerin çoğu keskin bir bıçakla kesildiğine dair kanıtlar içeriyor. Bundan çıkarılan ilk öncül, bu ikisinden en az birinin öldükten sonra parçalanmış olması ve kafataslarından birinde çivi izi olmasıdır. Üstteki deliğin dışarıdan mı yoksa içeriden mi açıldığını görmek için kafatasını inceledim. Kemiğin hasar görme şekli, gücün kafatasının içinden geldiğini gösteriyordu. Ayrıca sivri uçlu bir cisim tarafından içeriden delinmişti. Kesin argüman, koksiks adlı omurganın tabanındaki kemiğin çok temiz bir şekilde kesilmiş olduğuydu’’ dedi.
Graffius, ikinci bir belirleyici faktörün kemiklerin bulunduğu yer olduğunu söyledi. İngiliz şehitlerin bedenlerinin bulunduğu Cizvit cemaatine bağlı bir evde ortaya çıkarıldı. Graffius, başka bir ipucunun ise iki kafatasının birlikte bulunduğunu ve iki figürün birbiriyle yakından ilişkili olduğunu gösterdiğini söyledi.
Graffius, 16. ve 17. yüzyılların Gallerli şehitleri konusunda akademik uzman olan Maurice Whitehead ile Hannah Thomas’a danıştı. Philip Evans, 21 Temmuz 1679’da ertesi gün idam edileceğini duyduğunda tenis oynuyordu. Haberi aldığında esenlik içinde olduğu ve oyunu bitirmek için izin istediği bildirildi. Evans, 1645 yılında güneydoğu Galler’deki Monmouthshire’da doğdu. Flanders’deki İngiliz Cizvit Koleji’nde okudu ve 20 yaşında Cizvit cemaatine katıldı. 1675’te müjdeci olarak hizmet etmek için memleketine döndü. Bu, Galler Reformu’nun ardından tehlikeli bir girişimdi. Rahip, takip edildi ve Cardiff Gaol’da haftalarca hücre hapsinden tutulduktan sonra başka bir mahkûm olan John Lloyd ile aynı hücreyi paylaşmasına izin verildi.
Lloyd, Evans’tan daha ihtiyardı. Galler’in orta bölgesindeki Brecon’da doğdu, İspanya’nın Valladolid kentinde rahiplik eğitimi aldı. Hayatını riske attığını bilerek 1654’te Galler’e geri döndü. Evans ve Lloyd, 1679’da ölüme mahkûm edildi. Bir gardiyan, son aylarında onlara hatırı sayılır bir özgürlük sağladı. İnfazından önceki akşam Evans, Paris’te rahibe olan kız kardeşine bir mektup yazdı. Mektupta, ‘‘Sevgili kardeşim, kardeşinin bunu son mektubu olarak yazdığını anladığında Hristiyan cesaretinin ilkeleri konusunda şüpheye düşmeyecek kadar bilgili olduğunu biliyorum. Hristiyan bir adama Tanrı’nın yüceliği için bir rahip olarak acı çekmekten başka ne mutluluk getirebilir?’’ ifadeleri yer aldı.
Evans, ertesi gün infaz edilen ilk şehit oldu. Tanıklar, cellatların olağandışı bir saldırganlık gösterdiğini kaydetti. Katolik rahiplerin infaz edilmesi sırasında ilk ölüm, diğer Hristiyanları korkutmak amacıyla daha vahşi gerçekleşirdi. Ama Lloyd sonuna kadar inancına sımsıkı sarıldı.
Graffius, danıştığı uzmanların kemiklerin muhtemelen iki Gallerli rahibe ait olduğunu öne sürdüklerini belirtti. Graffius, ‘‘Uzmanlar ‘Bak, bunlar Evans ve Lloyd olmalı. Çünkü hayatla çok yakından ilişkiliydiler’ dedi. Son altı ayını birlikte hapishanede geçirdiler. Aynı anda idam edildiler, aynı anda gömüldüler ve yaşamları boyunca sahip oldukları yakın dostluk nedeniyle her zaman bir çift olarak bahsedildiler. Dolayısıyla, birbiriyle çok yakından ilişkili bu adamların keşfedilen kemik parçaları mükemmel bir mantıksal ve tarihsel anlam ifade ediyor’’ dedi.
Kemiklerin kimliğinin hikâyesi, İngiltere ve Galler’in Kırk Şehit’in Aziz ilan edilmesinin 50. yıldönümünden esinlenilen, ‘How bleedeth burning love’ adlı çevrimiçi bir sergide anlatılıyor. Sergi, ilk olarak Papa VI. Paul tarafından 25 Ekim 1970’de kutsama töreninin yıldönümünün anılması amacıyla etkinlik olarak düzenlenmişti. Koronavirüs krizi organizatörleri planlarını değiştirmeye zorladı ve dünyanın her yerinden internet kullanıcılarına sesli ve görsel bir deneyim sunuldu.
Sergi, Holywell’deki kemiklerin keşfini ve 1970’te kutsanan 40 şehit arasında yer alan Evans ve Lloyd’un hayat hikâyesini anlatıyor. Sergi aynı zamanda ünlü Cizvit şehitleri Aziz Edmund Campion, Aziz Robert Southwell, Edward Oldcorne ve Aziz Thomas More’a ait kutsal emanetleri de içermektedir.
Graffius, kanıtları bir araya getirip Holywell kemiklerini Evans ve Lloyd’a bağladığında heyecanlandığını söyleyerek, ‘‘Güvenle bu kemikler onlara ait diyebilmek çok heyecan verici’’ dedi. (CNA)
