Müslüman Olmayan Cemaatlerin Tüzel Kişilik ve Temsil Sorunu’nu ele alan ve daha önce düzenlenen bir dizi konferanstaki tebligleri biraraya getiren “Yok Hükmünde” adlı kitap Aras Yayıncılık tarafından yayınlandı. Kitabın tanıtım kokteyli, Ekümenik Patrik Bartholomeos ve Ermeni Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan’ın da katılımlarıyla Pera Müzesi’nde gerçekleştirildi. Vakıflar Meclisi Azınlık Vakıfları eski Temsilcisi Laki Vingas ve Vakıflar Meclisi Azınlık Vakıfları Temsilcisi Toros Alcan katılım gösterdi.
“Yok Hükmünde Müslüman Olmayan Cemaatlerin Tüzel Kişilik ve Temsil Sorunu”, başlığıyla 2012-2014 yılları arasında düzenlenen konferanslarda sunulan tebliğ ve yapılan konuşmaları bir araya getiren kitapta Av. Rita Ender, Av. Ester Zonana, Av. Yuda Reyna ve Av. Yakup Barokas gibi akademisyen ve hukukçuların tebliğlerini içeriyor. Galatasaray Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde düzenlenen üç konferansta sunulan tebliğleri ve yapılan konuşmaları yurtiçi ve yurtdışından uzmanlar bir araya getirdi. Bunun yanı sıra, Müslüman olmayan cemaatlere mensup, konuyla yakından ilgili pek çok kişinin deneyimlerini paylaştığı bu metinlerde, azınlıklara yönelik ayrımcılığa ve bunun nasıl giderilebileceğine dair ufuk açıcı analiz, öneri ve görüşlere yer veriliyor.
Aras Yayıncılık kitabın tanıtım bülteninde, Azınlıkların tüzel kişilik sorunuyla ilgili şu bilgiler verildi: “Osmanlı idaresinden Cumhuriyet dönemine geçişin ardından, Müslüman olmayan cemaatler yasalar ve uygulamalarla sistematik olarak ayrımcılığa uğradı. Bu cemaatleri temsil etmekle yükümlü kurumlar, kendilerini yasal bir zemine oturtacak tüzel kişiliklerinden mahrum bırakıldılar ve hatta zaman içerisinde yok edildiler. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu sözleşmesi olarak kabul edilen Lozan Antlaşması’nın azınlık cemaatleriyle ilgili maddeleri yok sayıldı ve bu yaklaşım pek çok yeni soruna neden oldu.”
Kitabın arka kapağında yer ayan yazıda ise Tüzel kişiliğe sahip olmamanın neden yok hükmünde olmak anlamına geldiği anlatılıyor:”Kişilik, hukukta “var olmak” demektir. Gerçek ya da tüzel kişiliğiniz yoksa, hukuk âleminde yoksunuzdur. Karar alamazsınız, sizin adınıza başkaları karar alır. Aldığı kararları da size bildirmek zorunda değildir. Hukuken tanınan hiçbir hakkınız yoktur. Hakkınızı arayamaz, dava açamazsınız. Para alamaz, harcayamaz; taşınmaz satın alamaz, kiralayamaz, kira ödeyemez, kimseyle sözleşme yapamazsınız. Personel istihdam edemez, yardım alamazsınız. Yaptığınız hiçbir şey, hiç kimseyi bağlamaz. Patrikhanelerin binaları, kendilerine ait değildir. Yardım toplama, dini ve idari personelin maaşını verme hakları yoktur. Hiçbir resmi program, konferans, seminer düzenleyemezler. Dini ve sosyal organizasyonlar yapamazlar. Milyonların gönlünde vardırlar, ama ülke dışında hak ettikleri itibarı gördükleri halde, Türkiye’de yokturlar. Bu büyük dini kurumlar, tüm faaliyetlerini başkaları üzerinden, muvazaalı olarak yapmak zorundadırlar. Muvazaalı yapılan işlem, hukuk âleminde yok hükmündedir. Patrikhanelerin, Hahambaşılığın ve cemaatlerin tüzel kişiliklerinin tanınmaması, onları tam anlamıyla yok saymaktır.” (Seyfi Genç / BA)
