Taş Horan Kilisesi olarak bilinen Malatya Surp Yerrortutyun Kilisesi, Türkiye Ermenileri Patriği Kadasetli Sahak II’nin riyaset ettiği bir törenle açıldı. “Taşhoran Kültür ve Sanat Merkezi” ismiyle faaliyete geçen yapının resmi açılışı 28 Ağustos Cumartesi günü gerçekleştirildi.
Patrik Sahak II, 29 Ağustos sabahı kilisedeki ilk ayine de riyaset ederek Kutsal Sunu’yu gerçekleştirdi. Açılışa Malatya Valisi Aydın Baruş, Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan, Adıyaman ve çevre iller Metropoliti Ğriğoriyos Melki Ürek, Malatya HAYDER Başkanı Nurhan Gezdirici, STK temsilcileri, kurum müdürleri, vatandaşlar katıldı.
Türkiye Ermenileri Patriği Sahak II, 100 yıl sonra onarılan kilisenin vatandaşların ibadetine açılmasının kendilerini mutlu ettiğini belirterek, ”Mutluluğumuz ve memnuniyetimizi paylaşmak isteriz. 100 yıl sonra bir sanat ve kültür merkezi olarak onarılan Taş Horan kilisesi aynı zamanda Hristiyan vatandaşlar için ibadete de açılıyor. Elbette ki bu ülke barışı, birliği ve kardeşliği açısından çok önemli bir mesaj olarak algılıyoruz bunu. Anadolu’nun gitmeye yüzmeye tutmuş zenginliklerinin kazandırılması ve tekrar gün ışığına çıkartılmasının hepimiz için büyük bir kazanç olduğunu belirtmek isterim. Hayırlı, uğurlu olsun” dedi.
Yapı hem kültür merkezi hem de kilise olarak hizmet verecek. Ermeni toplumu üyeleri ayin, vaftiz, düğün gibi törenlerini icra edebilecek.
Patrik Sahak II’ye Ayinlerden Sorumlu Müdür Başrahip Tatul Anuşyan, Rahip Hovagim Seropyan, Kıdemli Peder Drtad Uzunyan, Antakya Kiliseleri Din Görevlisi Peder Avedis Tabaşyan, Peder Şirvan Mürzyan ve Peder Şahen Ohanyan eşlik etti.
Kutsal Sunu ilahilerini seslendirmek üzere Lusavoriç Korosu da şef Hagop Mamigonyan önderliğinde ayinde yer aldı.
Ayinden sonra ruhaniler Malatya Ermeni Mezarlığı’nı da ziyaret etti ve kayıplar için ayin-i ruhani (Hokehankisd) duaları okundu.
MALATYA’YA İNANÇ ZİYARETİ
Yüz yıldan uzun bir süredir atıl kalan, kubbesi zedelenen ve zamanla aşınan Malatya Surp Yerrortuyun Kilisesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin ve HAYCAR’ın katkılarıyla restore edildi.
Bu tarihi güne tanıklık etmek için, salgın koşullarına rağmen, belli sayıda inanlı ve din görevlisi inanç ziyareti maksadıyla Malatya’ya hareket ettiler.
Geçtiğimiz hafta geçirdiği ameliyata rağmen, nekahet dönemi tamamlanan Kadasetli Patrik Sahak II. bu inanç ziyaretine başkanlık ederken inanç ziyaretine İskenderun’dan, Elazığ’dan, Adıyaman’dan ve Diyarbakır’dan inanlılar katıldılar.
Kadasetli Patrik Hazretleri, Cuma öğleden sonra, Peder Şirvan Mürzyan’ın refakatinde Malatya’ya geldi ve Başrahip Tatul, Peder Avedis ve Malatya Ermeni Cemaati üyelerinden Serdar Boyacı ve Aret Boyacı tarafından karşılandı.
28 Ağustos 2021 Cumartesi günü Surp Yerrortutyun Kilisesi – Taşhoran Kültür ve Sanat Merkezi’nde resmi açılış töreni gerçekleşti. Törende, Türkiye Ermenileri Patriği Kadasetli Sahak II., Malatya Valisi Aydın Baruş, Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, Nurhan Gezdirici başkanlığındaki Malatya HAYDER üyeleri, Malatya Ermeni Toplumu üyeleri, farklı illerden gelmiş inanlılar ve davetliler de hazır bulundular.
Açılış konuşmasını, Belediye Başkanı Selahattin Gürkan yaparken, Malatya HAYDER adına Nurhan Gezdirici de duygu ve düşüncelerini dile getirdi. Aynı zamanda Malatya Valisi Aydın Baruş da, konuklara hitap etti.
Kadasetli Patrik Hazretleri de yaptığı konuşmada, tarihi bir törene tanık olması nedeniyle çok mutlu olduğunu belirtti. Patrik Hazretleri, binaların açılışını yeni doğan çocuklara benzeterek şöyle dedi:
“Surp Yerrortuyun Kilisesi, 1893’de ibadete açıldığında, çok büyük ihtimalle Malatya Ermeni Cemaati için büyük bir coşku kaynağı olmuştu. Fakat ne yazık ki kilise depremde hasar gördü ve sonrasında tüm Anadolu’yu kasıp kavuran bir fırtına ortamı içerisinde yalnız kaldı. Fakat tüm bunlara rağmen, bina yıllar boyunca sağlam durdu ve yıllara meydan okudu.”
Patrik Hazretleri, 2010 yılında, dönemin Malatya Valisi Ulvi Saran’ın kilisenin yardım çığlıklarını işittiğini ve kentin en büyük devlet yetkilisi olarak daha önce denenmemiş bir projeye imza attığını belirtti. Bu proje sayesinde, Anadolu’nun zengin ve çok renkli tarihi sergilenecekti.
Van Ahtamar Adası’ndaki Surp Haç Kilisesi’nde olduğu gibi, bu kilise de yıllar sonra kilise ve kültür merkezi olarak kapılarını açacaktı. Patrik Hazretleri, bu vesileyle, katkılarından dolayı Nurhan Gezdirici başkanlığındaki Malatya HAYDER üyelerini de takdir etti. Bu bağlamda, Malatyalı Mimar Kevork Özkaragöz ve Hosrov Köletavitoğlu’nu da takdir etti. Ayrıca Serdar Boyacı’nın şahsında Malatya Ermeni Cemaati üyelerini de takdir etti.
Patrik Sahak II. konuşması esnasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’a, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a ve Malatya Valisi Aydın Baruş’a minnettarlığını belirtti. Son olarak, Malatya’daki Ermeni toplumu üyeleri adına yapının korunmasında ve yenileme çalışmalarının tamamlanmasında büyük emeği olan Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan’a teşekkür etti. Patrik Hazretleri bu proje sayesinde, Malatya’nın kültürel bir değere kavuştuğunu belirtti. Daha sonra, Başkan Gürkan’ın, şehir içindeki tarihi kalıntılarla ne denli titizlikle ilgilendiğini belirtirken, 27 medeniyete ev sahipliği yapmış Malatya’nın, 1700 yıl boyunca Hristiyan kültürüne de ev sahipliği yaptığını hatırlattı. Patrik Hazretleri, turizme de hizmet edecek bu çalışmayı şu şekilde niteledi:
“Sayın Başkan, Dünya turizmine açmayı hedeflediğiniz Malatya’da Hristiyan inanç ve kültür halkasının eksikliğini görerek bu mabedin kente kazandırılmasının önemini en iyi siz takdir ediyorsunuz. Bu uğurda sergilediğiniz cesaretinizi ve öngörünüzü tebrik ediyoruz.”
Patrik Hazretleri, bu eserin canlanmasının Türk-Ermeni ilişkilerinin geliştirilmesi açısından önemli ve anlamlı bir dostluk mesajı içerdiğini belirtti. Bu çalışmanın Malatya şehrine bereketli olmasını dilerken, kilisenin ilk temellerini atan hayırseverleri andı.
Tören sonunda, Malatya HAYDER adına, Malatya Valisi Aydın Baruş’a, Belediye Başkanı Selahattin Gürkan’a, Kadasetli Patrik Sahak II. Hazretleri’ne, Mimar Gökçek Poyraz’a ve Kevork Özkaragöz’e anı plaketleri takdim edildi.
Son olarak, törene katılan resmi erkân ve Patrik Hazretleri, temsili kurdeleyi birlikte kestiler. Daha sonra, törene katılanlar kilise – kültür merkezinde, kilisenin yenilenme safhalarını betimleyen fotoğraf sergisini ziyaret ettiler. Aynı zamanda, bahçede Aslantepe kazı çalışmalarını betimleyen fotoğraflar sergilendi. Tören kokteyl ile son buldu.
KUTSAMA VE YENİDEN İBADETE AÇMA
Cumartesi günü saat 17:00’de, Malatya Surp Yerrortutyun Kilisesi için tarihi bir an başladı. Patrik Hazretleri riyasetinde Kilise Kutsama ve Yeniden İbadete Açma Töreni gerçekleşti. Bu tören aynı zamanda Surp Yerrortutyun Kilisesi tarihinde ilk kez bir İstanbul Ermeni Patriği’nin, ilahiler eşliğinde Kilise’ye adım atması niteliğini taşıyordu.
Patrik Hazretleri riyasetinde kilisenin ana giriş kapısı önünde okunan dualarla tören başlarken, sonrasında din adamları ve inanlılar kiliseden içeri girdiler. Din görevlileri, mezmurlar ve ilahiler eşliğinde Surp Badarak’ın sunulacağı ana mihrabı kutsanmış şarap ve suyla kutsadılar. Daha sonra Patrik Hazretleri, Kutsal Müron (Yağ) ile aynı mihrabı takdis etti.
Kutsama Tören sonrasında, ikindi duaları okundu. Daha sonra ise Kadasetli Patrik Hazretleri’nin Malatya Ermeni Cemaati üyelerine yönelik kaleme aldığı Patriklik Berat’ı, Başrahip Tatul Anuşyan tarafından Ermenice, Rahip Hovagim Serovpyan tarafından ise Türkçe olarak okundu. Berat okunması sonrasında, Patrik Hazretleri, Berat’ı Serdar Boyacı’ya teslim etti.
Berat yazısı:
Tamamlanan köklü yenileme çalışmaları sonrasında, Tanrı’nın görkemine sunulmuş bir mabedin yeniden hizmete adanması, bizler için ruhani bir sevinç ve memnuniyet kaynağıdır.
Kutsal Üçlük’ün ismine adanmış olan bu mabet yüz yılı geçkin bir süredir bakımsız halde bulunmaktaydı. Bizlerin bugün yaşadığı sevinci birçokları tadamadan bu hayattan uzaklaştılar ve şu anda Rab’de uyuyorlar. Dolayısıyla, bu mutluluk verici ve sevindirici anı her şeyden önce duanın gücüne borçluyuz. Eminiz ki, birçokları bu dua evinin yenilenmesi için Tanrı’ya dualarını sundular. Birçokları, atalarından miras aldıkları inanç doğrultusunda, bu kutsal mabedin çatısı altında yeniden dua edebilmeleri için Tanrı’ya yakardılar. Birçokları, kalplerinin derinliklerinden taşan imanla, ümitle ve sevgiyle sundukları dilekler ve isteklerle gökleri sarstılar. Ve bugün, imanlıların kalplerinden taşan dualara verilen cevap sonrasında, Kutsal Kitap’ın sözleriyle sevinmeye davet ediliyoruz: “Bugün RAB’bin yarattığı gündür, Onun için sevinip coşalım” (Mezmur 118:24). Bugün bu tarihi kilise içerisinde Surp Badarak sunuluyor ve Rab’de uyuyan eski Malatyalı kardeşlerimizin ruhları da bu Kutsal Sofra etrafında bir araya geldiklerine inanıyoruz.
Bugün imanlılar, birbirlerini selamlıyor ve “Bana: “RAB’bin evine gidelim” dendikçe sevinirim” (Mezmur 122:1) diyorlar.
Tanrı’ya hamt olsun ki, tarihi Malatya kentinin gurur kaynaklarından olan bu mabedin hoş bir görünüme kavuşması için, devletimiz olumlu yaklaşımıyla her türlü girişimi gerçekleştirdi. Yerel yönetimler de kendi katkılarını sundular ve bizler bugün ülkemiz Türkiye’nin esenliği için Tanrı’ya dualarımızı sunuyoruz. Cemaatimiz adına herkese teşekkür ederken, ülke bekası için yürütecekleri çalışmalarda kendilerine başarılar diliyoruz.
Bu sevinçli vesileyle, pederane takdislerimizi özellikle Malatya’da yaşamaya devam eden cemaatimiz üyelerine sunuyoruz. Onlar, Rab İsa Mesih’in “Öyleyse Sezar’ın hakkını Sezar’a, Tanrı’nın hakkını da Tanrı’ya verin” (Luka 20:25) sözüne sadık kalarak, Hristiyan inancını yaşamaya ve yaşatmaya devam etmektedirler. Onlar, Malatya’da çalışmakta ve yaşamakta, onurlu ve sadık vatandaşlar olarak, komşularıyla bir arada yaşamayı sağlam diyalog esasları üzerine temellendirmişlerdir. Onların bu duruşu, halkımızın yapıcı özelliğini sergilemektedir. Şehrin Ermeni Mezarlığı’na ve Surp Harutyun Son Dua Evi’ne karşı göstermiş oldukları ilgi ve alakayı takdirle karşılıyoruz. Özellikle, bu küçük dua evinde Ermeni Kilisesi’nin ilahisinin ve duasının yaşamasını takdir ediyoruz.
Kendi doğdukları şehirden uzak olmalarına rağmen, doğdukları şehrin geleneklerini yaşatan ve kendi şehirleriyle ruhani ve kültürel bağı hiç koparmayan cemaatimizin Malatyalı üyelerini de takdis ediyoruz. Bu vesileyle İstanbul’da faaliyetlerini sürdüren ve kilisenin yenileme çalışmalarının tamamlanmasında emeği ve katkısı olan Malatya HAYDER yöneticilerini ve üyelerini de takdir ediyoruz.
Son olarak, sağlıklı diyalog çerçevesinde bu güzel çalışmanın başarıyla taçlanmasında emeği geçen herkese takdir ve tebriklerimizi sunarız. Tanrı hepsini bereketlesin.
Tanrı’nın sevgisi, bereketi ve inayeti sizlerle ve hepimizle olsun. Amen.
Pederane sevgimle ve takdislerimle,
+ SAHAK II.
TÜRKİYE ERMENİLERİ PATRİĞİ
23 Ağustos 2021
RESMİ KABUL
Saat 20:00’de, Malatya HAYDER’in organize ettiği resmi kabul yemeği gerçekleşirken, Kadasetli Patrik Hazretleri ve misafirler, kabule iştirak ettiler. Kalabalık bir katılımcı kitlesinin olduğu yemeğe Belediye Başkanı Selahattin Gürkan da katıldı.
Malatya’daki inanç ziyaretinin en anlamlı anı 29 Ağustos Pazar günü Kadasetli Patrik Sahak II. tarafından sunulan Surp Badarak oldu.
Yüz yıldan uzun bir müddet sonra kilisede ilk kez Surp Badarak gerçekleşirken, töreni İstanbul Ermeni Patriği’nin gerçekleştirmesi güne daha da özel bir anlam yüklüyordu. Törende Rahip Hovagim Serovpyan, Kıdemli Peder Drtad Uzunyan, Peder Şirvan Mürzyan, Peder Şahen Ohanyan, Diyakos Armenak Kazancıyan, Astdiyakoslar Ğazar Sabuncu, Krikor Erkan Garabetyan ve Arda Pınarcı, Kıdemli Okuyucular Can Evyapan ile Yusuf Tabaşyan Rab’bin sofrasına hizmet ettiler. İlahileri Hagop Mamigonyan şefliğinde ve Meline Temelci’nin orgu eşliğinde Lusavoriç Korosu üyeleri seslendirdi.
Törende, Adıyaman Süryani Ortodoks Kilisesi Ruhani Önderi Metropolit Grigorius Melki Ürek de hazır bulundu.
Rab’bin Duası’ndan önce, Kadasetli Patrik Hazretleri vaaz verdi ve “Kaybolmuştu bulundu, ölmüştü dirildi” (Luka 15:32) ayetini yorumladı. Patrik Hazretleri, Ermenice ve Türkçe olarak verdiği vaazlarında özetle; Kiliselerin ve mabetlerin anlamını Eski Ahit ve Yeni Ahit uyarınca hatırlattı. Benzer binaların, içlerindeki Tanrısal amaca hizmet doğrultusunda kutsal olduklarını ve ibadet maksadıyla inşa edildiklerini belirtti. Surp Yerrortutyun Kilisesi’nin tarihi yolculuğunu bu perspektiften yorumladı ve kilisenin geçmişte Ermeni Cemaati üyelerinin ibadetlerini gerçekleştirebilmeleri için inşa edildiğini söyledi. Yıllar sonra ise, aynı amaçla Surp Badarak sunmak için inananların bir araya geldiklerini vurgulayarak, bu günün bir bayram havası estirdiğini söyledi.
Patrik Hazretleri, kilisenin statüsü hakkında net bilgiler paylaştı ve kilisenin kültür merkezi statüsü taşımasına karşın, Malatya’daki Ermeni toplumu üyelerinin ruhani ihtiyaçlarını karşılamak, Surp Badarak sunmak, onların vaftizlerini, düğünlerini gerçekleştirmek maksadıyla kullanılabileceğini belirtti. Bu vesileyle, resmi makamların gösterdikleri olumlu yaklaşım için minnettarlığını sunarken, Malatya Valisi’ne ve Büyükşehir Belediye Başkanı’na özel olarak teşekkür etti.
Patrik Hazretleri, kilisenin statüsünü belirtirken, kubbesi zedelenmiş ve yıkık bir bina izlenimi veren kilisenin yenilenmiş ve onarılmış olmasına odaklanılması gerektiğini vurguladı. Geçtiğimiz günlerde ameliyat olmasına rağmen, nekahet döneminin elverdiği ölçüde, bu törene özellikle katılmak istediğini şu sözlerle betimledi:
“Ne hissettiğimi anlamanız için Ermeni Patriği ve din adamı olmanız gerekiyor. Bu özel günün coşkusunda bereketlenmek için sizlerleyim.”
Patrik Hazretleri sözlerinin sonunda, Adıyaman Süryani Ortodoks Kilisesi Ruhani Önderi Metropolit Grigorius’a da hitap etti ve kendisinin Malatya ve çevre yörelerde Ermeni Cemaati üyelerine karşı takındığı pederane tavır için teşekkür etti. Bu anlamda, kendisine esenlik ve sağlık diledi.
Patrik Hazretleri, vaazının sonunda sürpriz bir atamayı şahsen ilan etti. Ruhani Önderimiz, Hatay Kiliseleri Din Görevlisi Peder Avedis’in hizmetini ve çalışkanlığını överek, kendisine Anadolu Ermeni Cemaati Gözetmeni görevini tevdi etti.
Surp Badarak sonrasında, Malatya Ruhani Önderliği’ne bağlı merhum ruhani önderler, din adamları, kilise hayırseverleri ve tüm Rab’de uyuyanlar Hokehankisd duaları ile anıldılar.
MEZARLIK ZİYARETİ
Kilisedeki tören sonrasında, Başrahip Tatul Anuşyan, Rahip Hovagim Serovpyan, Peder Avedis Tabaşyan, diyakoslar ve Lusavoriç Korosu üyeleri, Malatya Ermeni Mezarlığı’nı ziyaret ettiler. Burada, Rab’de uyuyan Malatyalı Ermeniler için dualar okundu. Törende, inanç ziyareti için Malatya’da bulunan ziyaretçiler de hazır bulundular.
Patrik Hazretleri ve mahiyeti, 30 Ağustos, Pazartesi günü İstanbul’a döndü.
