Arkeologlar, Kutsal Kitap’ın Mısırdan Çıkış bölümünde anlatılan olaylarla ilgili Ürdün Nehri kıyısında tarihi kanıtlar bulmuş olabilirler.
Uzmanlar, analiz ettikleri Ürdün Nehri yakınlarındaki kalıntıları Mısır’dan Çıkış’ta anlatılanların bir efsaneden ve hatta tarihsel bir gerçekten daha fazla olduğuna dair bir kanıt olarak değerlendiriyorlar.
İngiliz Daily Express gazetesine göre, arkeologlar genel olarak İsraillilerin Kenan’ın yerlileri olduğu konusunda hemfikirler. Kutsal Kitap’a göre, Musa İsrailoğullarını Sina’dan ve Ürdün Nehri’nden geçirerek Kenan’a götürüp Mısır’daki kölelikten kurtardı.
Arkeologlar Ralph K. Hawkins ve David Ben-Shlomo, Ürdün Vadisi’nin Hirbet el-Mastara bölgesinde, Mısır’dan gelen İbraniler olduğuna inandıkları göçebe bir insanın kalıntılarının kalıntıları olduğuna inandıkları bazı kanıtlar buldu.
Salı günü Ben-Shlomo, İngiliz Daily Express’e verdiği demeçte, uzmanlıklarına dayanarak, kalıntıların Mısır’dan Çıkış için kanıt olma potansiyeline sahip olduğunu söyledi. Ben-Shlomo, “Bu kampların erken İsrailliler döneminden olduklarını kanıtlamadık ama bu mümkün. Eğer öyleyse, bu, Kutsal Kitap’taki Ürdün Nehrinin doğusundan gelen İsraillilerin, daha sonra Ürdün’ü geçip İsrail’e ülkesine girmesi öyküsüne uygun olabilir” dedi.
Ben-Shlomo ve Hawkins, kalıntılarını periyodik olarak tartıştıkları Biblical Archaeology Review (İncil Arkeolojisi İncelemeleri)’ün Temmuz / Ağustos 2018 sayısında bulgularını yayınladılar. Dergiye göre, kalıntılar Çıkış ile aynı zaman dilimi olan Demir Çağı’na kadar uzanıyor.
İkili, 2017 yazında yerinde araştırma yaptı ve geçen zamanda buldukları malzemeleri değerlendirerek test etti. Express’e göre, kazı sahasındaki toprak numuneleri analiz için gönderildi ve incelenmeyi bekliyor.
The Christian Post, arkeologların sahada taş kalıntıları ve çömlek parçaları bulduklarını ve daha önceleri Geç Tunç Çağı (MÖ1400–1200) ve Demir Çağı (MÖ 1200–1000) arasında bir zaman diliminde bulunduklarını yazdı.
Ben-Shlomo ve Hawkins, “2017 sezonunun sonunda, yakın zamana kadar arkeolojik olarak bilinmeyen bir bölgede, Ürdün Vadisi’nde ortaya çıkmaya başlamış olan büyüleyici tablodan etkilendik. Sadece birkaç mil ötede, İsrail’in ulusal ölçekli bir kültürden siyasal ölçekte bir kültüre erken dönem evrimini görebiliyoruz” dedi.
The Christian Post Khirbet ‘Auja el-Foqa’nın araştırmacılar tarafından Yeşu 16:5’de atıfta bulunulan antik Ataroth şehri olarak tanımlandığını yazdı. (CH/SG)
