Trabzon’daki tarihî Ayasofya Kilisesi, Adnan Menderes döneminde müze statüsüne geçmiş, 2013 yılında camiye dönüştürülmüştü. Kilisenin 2013’te Kültür ve Turizm Bakanlığı envanterindeki müze işlevi iptal edilmiş, daha sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmişti. Ayasoyfa, devir işleminin ardından müze işlevini kaybetmiş ve camiye dönüştürülmüştü. Ayasofya’nın camiye çevrilmesi döneminde en büyük tepki, kilise çevresinde üç cami daha olmasından kaynaklanmıştı. Kilise, camiye dönüştürüldükten kısa süre sonra zarar görmeye başlamış, ilk olarak duvarlarına çivi çakılmıştı. 1250 yılında inşa edilen tarihi Ayasofya Kilisesi, 2013’te camiye çevrildikten sonra 800 yıllık fresklerin üstü örtülmüş, bir kısmı ise kırılmıştı.
Trabzon Ayasofya Kilisesi, Kral 1. Manuel tarafından 1250-1260 arasında manastır kilisesi olarak yaptırıldı. Fatih Sultan Mehmet döneminde de kilise olarak kullanılan yapı, 1964’ten sonra müze olarak ziyarete açıldı. 2012’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilen müzenin 2013 yılında da cami olarak açılışı yapıldı. Fakat tarihi kilisenin, cami olarak açıldıktan sonra da büyük bir yıkıma uğradığı belirtiliyor.
Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, Agos’a yaptığı açıklamada Ayasofya’nın özellikle camiye dönüştürüldükten sonra ciddi oranda hasar gördüğünü söyledi: “Tarihî Ayasofya Kilisesi, dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bizzat talimatıyla 2013’te camiye dönüştürüldükten sonra, çok büyük hasar gördü. İlk olarak kadınlar için ayrı bir bölüm oluşturulması gerekçesiyle paravanlar çekildi, bunun için de duvarlara çiviler çakıldı. Ardından namaz kılmaya giden cemaat için zemini bütünüyle halıyla kapladılar. Yakın zamanda da içeride bulunan işçilerin freskleri kazıdığı görülüyor.” dedi.
Başkan Muhcu, konuyla ilgili Mimarlar Odası olarak suç duyurusunda bulunacaklarını da belirtti. “Ayrıca kilisenin cami kullanımına dönüştürülmesi için tesisat uygulamaları mimari bütünlüğü bozacak şekilde yapıldı. Mihrap yerleştirildi, kilisenin yan duvarlarındaki freskler kazındı, inşaata ilişkin fiziki uygulamalar yapıldı. Zeminin ve mozaik panonun üzeri ahşap ve halı ile kaplandı ve elbette tüm bunlar kilisenin yapısına zarar verdi. Kilisenin tavanında İsa’nın doğuşunu sembolize eden bir ikona var, hazırlanan projeyle bu ikonanın görünmemesi için tavanın kaplanması da ön görülüyor. Bu da bize gösteriyor ki, müze için hazırlanan proje restorasyon için değil, yapıyı kalıcı olarak camiye dönüştürmek için. Hazırlanan röleve projesi ile gerçek durum gizlenmiyor. Uygulamalar, bildirilmesine rağmen durdurulmadı. Sorumlular hakkında 2863 sayılı kanun kapsamında suç duyurusunda bulunacağız.” ( AGOS/BA)
