21 Şubat Uluslararası Anadili Günü’nde Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağından (DHİBRA) Türkiye’nin 19 anadilinde 99 imzanın ve 4 talebin yer aldığı bir açıklama yayınlandı.
“Anadili hakkı temel haktır!“
Birleşmiş Milleteler (BM) Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 2000’de 21 Şubat tarihini Dünya Anadili Günü olarak ilan etmişti. Buna göre ‘Dünya Anadili Günü’ 21 yıldır anadil ile ilgili farkındalığı arttırmak, çok dilliliği savunmak, dillerin unutulmasını engellemek amacıyla kutlanıyor. BM’nin paylaştığı verilere göre dünyada 7 binden fazla dil konuşuluyor. Dünyada konuşan dillerin yüzde 40’ı da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
UNESCO Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası’na göre, Türkiye’de 18 dil yok olma tehlikesi altında olduğunu gösteriyor.
21 Şubat Uluslararası Anadili Günü vesilesiyle, anadilinin anlam ve önemi konusunda duyarlı sivil toplum özneleri 2021 yılında taleplerini dile getirmek için bir araya geldi.
Yapılan açıklamada, “Türkiye’nin zenginliği olan tüm anadillerinin ve dilsel çoğulluğun herkes tarafından sahiplenilmesi ve desteklenmesi, farklılıklarla barış içinde bir arada yaşamanın güvencesidir. Dil hakları önündeki engellerin ortadan kaldırılması, demokrasinin olmazsa olmazlarındandır.
Bu konuda duyarlı olması gereken devlet, toplum ve bireyler olarak herkesin üstüne büyük görevler düşmektedir. Yok olma tehdidi altındaki diller başta olmak üzere, farklı Türkiye dillerinin yaşaması için büyük fedakârlıkla çalışan kişi ve kurumların ülkenin kültürel zenginliğine katkısının kabul edilerek desteklenmesi gerektiğine inanıyoruz” diye belirtildi.
Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağının (DHİBRA) aracılığıyla bir araya gelen kuruluşların çağrısı şu şekilde:
1) Anadilinin öğrenilmesi ve kamusal alanda kullanımı için daha özgürlükçü hukuki ve idari düzenlemeler yapılmalı ve mevcut düzenlemeler engelsiz ve kararlı bir şekilde uygulanmalıdır.
2) Yok olma tehdidi altındaki dillerin koruma altına alınması için somut adımlar atılmalı, bu konuda çalışan sivil toplum özneleri ivedilikle desteklenmelidir.
3) Ülkede kullanılan farklı anadillerine ilişkin üniversitelerde kurulan birimler (bölümler, anabilim dalları ve enstitüler) yaygınlaştırılmalı ve mevcut birimler kaynak ve kapasite açısından geliştirilmelidir.
4) Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 2 Eylül 1990’da yürürlüğe giren ve Türkiye tarafından 2 Ekim 1995’te onaylanan Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin anadiline ilişkin üç maddesine Türkiye tarafından konulan çekinceler kaldırılmalıdır. Dil hakları, insan haklarının ayrılmaz parçasıdır! Tüm dünya dillerinin Anadili Günü kutlu olsun!
- DHİBRA açıklamasında Türkiye’nin 19 diliyle sesleniyor: Abazaca, Adığece (Batı), Adığece (Doğu), Arapça, Arnavutça, Boşnakça, Çeçence, Ermenice (Batı), Gürcüce, Hemşince, Kurmanci, Ladino, Lazca, Osetçe, Romeika, Rumca, Süryanice, Türkçe ve Zazaca.
- Türkiye dillerinde çağrı metinlerini ve İngilizce çevirisini şu adreste görmek mümkün: https://www.turkiyekulturleri.org/tr/Haber-Detay/485/21-Subat-Uluslararasi-Anadili-Gunu%E2%80%99nde-DHIBRA%E2%80%99dan-Turkiye%E2%80%99nin-19-Anadilinde-99-Imzali-4-talep-Anadili-Hakki-Temel-Haktir-
- Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı ve bileşenleri, 21 Şubat Uluslararası Anadili günü vesilesiyle bu yıl farklı etkinliklere ev sahipliği yapacak. DHİBRA’nın düzenleyeceği, online dil dersleri, söyleşiler, çok dilli müzik performansları gibi etkinliklere dair ayrıntılı bilgiye şu adreslerden ulaşılabilir:
