Büyük Britanya’da Romanlılar tarafından yapılan ve adayı baştan başa kat eden Hadrian Duvarı’nda kazı yapan arkeologların ortaya çıkardığı ve “benzersiz” olarak nitelendirilen bir keşif, Britanya’daki erken dönem Hristiyanlığa dair bakış açısını genişletme imkanı sunuyor.
“İnanılmaz Derecede Nadir”
Hadrian Duvarı’nın UNESCO Dünya Miras Alanı ilan edilen bölgesinin güneyinde bulunan arkeologlar, kazılar sırasında harabe bir Roma kalesi olan Vindolanda’daki 6. yüzyılda inşa edilen eski bir kilisenin kalıntılarının altında, Rabb’in Sofrası sırasında şarabın konulduğu kadeh olan ”Kalis”in “inanılmaz derecede nadir” parçalarını buldular. Independent’a göre, bu kilisenin kalıntıları kilisenin 60 kişinin ibadet edebileceği kadar büyük olduğunu gösteriyor. Fakat bir süre sonra, ibadethanenin çöktüğü, kadehin de gömüldüğü düşünülüyor. Bu çöküntü Kalis’i hem modern tarımdan hem de hırsızlardan korudu.
5. veya 6. yüzyıllara tarihlenen 14 parçalık buluntu, Britanya’da şimdiye kadar, bu döneme tarihlenen tek Kalisin kısmî parçaları. Vindolanda Vakfı tarafından yapılan açıklamada, yüzeye yakın olmasından dolayı “çok kötü durumda” olan buluntuların üzerlerindeki gravürlerin, Kalis’i “Batı Avrupa’daki Erken Hristiyanlık Dönemi’ne tarihlenen türünün en önemli parçalarından biri” haline getirdiği belirtildi. Kalis, aynı zamanda Hadrian Duvarı’ndaki kalelerde bulunan, türünün tek eseri olma özelliği de taşıyor.
Erken Hristiyan Sanatı’nın Tüm Sembollerini İçeriyor
Kazılarda bulunan parçalara her biri “Hristiyan ikonografisinin farklı dönemlerinin biçimlerini” temsil eden semboller işlenmiş. Semboller zamanla solduğu için çıplak gözle görülmeleri zor olsa da fotografik tekniklerle görünür hale getirilen buluntularda, Erken Hristiyan Sanatı’nın iyi bilinen sembolleri olan kiliseyi Hristiyanları ebedi hedeflerine götürmek için bir gemi olarak sembolize ettiğine inanılan haç şeklinde bir direğe sahip bir tekne, haç, hristogram, balık, balina, “mutlu bir episkopos” ve melekler yer alıyor.
Sanat tarihi uzmanları, kadehin içine ve dışına kazınan sembollerin aynı sanatçı tarafından yapıldığını düşünüyor. Kadeh, Vindolanda Müzesi’ndeki Hristiyanlığı ve kaledeki son işgal dönemlerini anlatan yeni bir serginin merkezini oluşturuyor.
Eserin, Durham Üniversitesi’nden post-Roma uzmanı Dr. David Petts tarafından yapılan akademik analizi sürüyor. Dr. Petts yaptığı açıklamada, “Bu, Britanya tarihinde yeterince anlaşılmamış bir dönemden kalan ve gerçekten heyecan verici bir bulgu. İlk Hristiyan kilisesi ile görünen bağlantıları inanılmaz derecede önemli ve bu ilginç gemi figürü İngiltere bağlamında eşsiz. Bu keşif üzerinde daha fazla çalışmanın, bize Ortaçağ başındaki erken Hristiyanlığın gelişimi hakkında çok şey söyleyeceği açıktır” dedi.
300 Yıl Roma İşgali Altında Kaldı
M.S. 85’ten M.S. 370’e kadar Roma işgali altında olan Vindolanda, Roma İmparatorluğu’nun sınırını barbar saldırılardan korumak için M.S. 122 civarında inşa edilen 80 Roma mili (118 kilometre) uzunluğunda bir sur olan Hadrian Duvarı’nın inşası sırasında önemli bir karakol görevi gördü. Piyade ve süvarilerin yerleştirildiği bir Roma kalesi olarak kullanıldı. Kaledeki bir masa oyunu ve fare şeklinde kesilmiş bir deri parçası da dahil olmak üzere önceki keşifler, Roma yönetimi altındaki günlük yaşamın yönlerini ortaya çıkarmaya yardımcı oldu. Roma, İngiltere’yi 330 yıl boyunca kontrol etti, ancak M.S. 410’da bölgeden çekildi. Yani kazılarda bulunan Kalis bu kiliseye geldiğinde, Romalılar çoktan Vindolanda’yı terk etmişlerdi.
Vindolanda’nın Kazılar Direktörü ve CEO’su Andrew Birley kazılar ve buluntularla ilgili olarak şunları söyledi: “Vindolanda’daki kazılarda bizlere sevinç çığlıkları attıran mürekkep tabletleri, boks eldivenleri, botlar ve ayakkabılar gibi etkileyici Roma kalıntılarının ‘ilk’ olmalarına alışkınız, ancak Kadeh gibi bir nesnenin Roma sonrası ortamda da hayatta kalması aynı derecede önemli. Bu keşif, Vindolanda’nın ve buradaki nüfusun Roma’nın düşüşünden sonra nasıl hayatta kaldığını ve birçok yönden kendisinden önce gelenler kadar geniş kapsamlı ve dönüştürücü olan Hristiyanlığa bağlı kaldığını anlamamıza yardımcı oluyor. Artık bu keşifle ilgili haberlerimizi paylaşmaya başlayabildiğimiz ve mirasımızın ve geçmişimizin sıklıkla gözden kaçan bir dönemine ışık tutabileceğimiz için çok mutluyum.” (CT/Seyfi Genç)
