Kuzeydoğu Afrika’daki önemli güçlerden biri olan Aksum Krallığı’nda, Hristiyanlığa geçişten hemen sonrasına tarihlenen iki kilise bulundu. Bu kiliselerin, güvenilir bir şekilde bu önemli döneme tarihlenen ilk kiliselerden olduğu düşünülüyor.
Aksum Krallığı, Milattan Sonra ilk binyılda Etiyopya’dan Arabistan’a uzanan Afrika Boynuzu’nun kuzeyinin büyük bir kısmına hükmetti ve Roma İmparatorluğu’nun önemli bir çağdaşıydı. Akdenizli komşuları gibi, Aksum lideri Kral Ezana da Milattan Sonra 4. yüzyılda Hıristiyan oldu, ancak bu döneme ait güvenilir bir şekilde tarihlenebilen kiliseler oldukça nadir.
Bununla birlikte, günümüz Eritre’sinde yer alan önemli Aksum limanı Adulis’ten iki kilise bu boşluğu doldurmaya yardımcı oluyor. Biri, şehrin merkezine yakın bir yerde bulunan ve ilk kez 1868’de kazılmış olan, bir vaftizhanenin kalıntılarıyla tamamlanan ayrıntılı bir katedral. İlk olarak 1907’de kazı çalışmaları yapılan bir diğeri ise doğuda yer alıyor ve bir zamanlar kubbesi olduğunu gösteren bir sütun halkasına sahip.
Bu kiliselerin ilk kazılmasından bu yana geçen yüz yılı aşkın bir süredir, arkeologlar bu yapıları modern tekniklerle yeniden inceliyorlar. Papalık Hristiyan Arkeolojisi Enstitüsü’nden Dr. Gabriele Castiglia, yapıları tekrar ortaya çıkaran ve bölgede radyokarbon tarihlemesi yapan bir ekibin parçası. Bu yeni veriler, Antiquity dergisinde yayınlanan bulgularıyla, geçmişlerini doğru bir şekilde yeniden yapılandırmalarını sağlıyor.
Dr. Castiglia, bu çalışmanın, modern yöntemlerle kazılan Aksum kiliselerinin ilk örneklerinden birini ve modern tarihleme yöntemlerinden gelen kronolojik verileri sağladığını belirtiyor.
Araştırma, katedralin inşasının Milattan Sonra 400-535 yılları arasında başladığını, kubbeli kilisenin ise Milattan Sonra 480-625 yılları arasında inşa edildiğini ortaya çıkardı. Bu, onların Aksum Krallığı’ndaki en eski “güvenilir” tarihli kiliselerden olduğunu göstermenin yanı sıra onları aynı zamanda başkentin kalbi dışında bilinen en eski kiliseler yapar. Bu da Hıristiyanlığın Aksum Krallığı aracılığıyla nispeten hızlı bir şekilde yayıldığını gösteriyor.
Dr. Castiglia, bu kiliseler için kesin bir kronolojiye sahip olmanın, Hristiyanlığa geçiş sürecinin coğrafi ve kültürel alanı nasıl şekillendirdiğini anlamanın anahtarı olduğunu söylüyor.
En önemlisi, yapılar, Hristiyanlığın yayılmasının, Kral Ezana’nın bir emri gibi tek bir faktörün sonucu olmadığını gösteriyor. Kiliseler, krallığın dönüşümü üzerindeki çeşitli etkileri yansıtan birçok gelenekten unsurlara sahip. Örneğin kubbeli kilise, Aksum Krallığı’nda benzersiz ve Bizans kiliselerinden ilham almış gibi görünüyor. Aynı zamanda katedral, geniş bir platform üzerine Aksum geleneğinde inşa edilmiş.
Kiliseler, Hristiyanlığın sonrasına da ışık tutabilir. Adulis kademeli bir gerileme dönemine girdi ve sonunda kiliseler kullanılmaz hale geldi. Dr. Castiglia, bunun kullanımlarının sonu olmadığını fark etti. Mevcut kutsal alanların devam eden kullanımı, bölgenin yerel geleneklerin yeni dinle karıştığı çok kültürlü bir fenomen olduğunu gösterebilir.
Dr. Castiglia’ya göre, bu, bir Hristiyan kutsal alanının diğer inançlar tarafından yeniden sahiplenildiğine dair maddi kanıtlara sahip olduğumuz ilk anlardan biri.
Bu yapılar birlikte, Afrika Boynuzu’nun dini tarihinin, inançların yayılmasını etkileyen çeşitli gruplarla kozmopolit olduğunu gösteriyor. (arkeofili)
