Yeruşalim’in Eski Beth Shemesh yerleşiminde 2012 yılında keşfedilen 3100 yıllık tapınağın bölgesinde, günümüze dek kazılar devam ediyor. Geçtiğimiz hafta söz konusu bölgede Antlaşma Sandığı ile bir bağlantısı olabilecek taş bir tabelaya rastlandı.
Kutsal Kitap’a göre Antlaşma sandığı: Musa’nın Sina Dağına çıkıp Tanrı tarafından kendisine verilen on emrin yazıldığı levhaların saklandığı altın bir sandık. Söz konusu sandık iki taş tabletin bir yerden başka bir yere taşınabilmesi için tasarlanmıştı.
Beth Shemesh’de kazı yapan Tel Aviv Üniversitesi’nden arkeolog Zvi Lederman, meslektaşı Shlomo Bunimovitz ile birlikte Haaretz yayınına yaptıkları açıklamada, tapınak bölgesindeki taş tabela keşfinin İncil’de bahsedilenleri doğrulayabilecek bir parça olduğunu anlattılar.
Tek Kenarı 9 Metreyi Bulan İdeal Bir Kare Formuna Sahip Tarihi Taşın M.Ö. 12. Yüzyıla Ait Olduğu Tespit Edildi
Bunimowitz, Haaretz yayınına verdiği demeçte: ”Burada eskiden bir tapınak olduğuna dair çok fazla kanıt var. Keşfettiğimiz kare tabelaya ve çevresine bakacak olursak bunun standart bir iç mekan zemini olmadığını açıkça görüyoruz” dedi.
Yapıyı saran toprak katmanları arasında oldukça fazla hayvan dışkısına rastlandı. Bunun üzerine arkeologlar tarihi yapının M.Ö. 12. yüzyılın ortasında yıkılmasının ardından hayvanlar için bir ahır olarak kullanılabileceğini öne sürdüler.
Arkeolog Lederman: “Böylesine kutsal bir yerin bilinçli olarak kirletilmesi tamamen düşmanlık göstergesidir” açıklamasında bulundu.
Lederman, en yakın yerleşim yerinin 7,6 km uzaklıkta olduğundan yola çıkarak Filistinlilerin tapınağın yıkımından sorumlu olabileceğini öne sürdü.
Veriler ayrıca, Beth Shemesh bölgesinin birkaç kez fethedilen, tahrip edilen ve yeniden inşa edilen bir sınır kenti olduğunu gösteriyor.
Tapınağın iç yapısını incelemeye başlayan arkeologlar iki küçük taş üzerinde yatay biçimde duran antik taş bir tabelaya da rastladılar.
Lederman Haaretz: “Başta taş yapının yıkılmış bir duvar olabileceğini düşündük, fakat kazılar bittiğinde aslında bir tabela olduğunu anladık” dedi.
Lederman söz konusu keşfin Eski Ahit’in 1. Samuel kitabında bahsi geçen «büyük taş» tanımıyla birebir uyduğuna dikkat çekti. Kutsal yazılarda savaşta gemiyi ele geçiren Filistinlilerin gemideki eşyaları Ahit sandığının saklandığı Beth Shemesh’e götürdüğü anlatılmaktadır.
1. Samuel 6. Bölüm 13 – 15 ayetler: “13. O sırada Beytşemeşliler vadide buğday biçiyorlardı. Gözlerini kaldırıp sandığı görünce sevindiler. 14. Beytşemeşli Yeşu’nun tarlasına giren araba oradaki büyük bir taşın yanında durdu. Beytşemeşliler arabanın odununu yardılar, inekleri de RAB’be yakmalık sunu olarak sundular. 15. Levililer RAB’bin Sandığı’nı ve içinde altın eşyaların bulunduğu yanındaki kutuyu indirip büyük taşın üzerine koymuşlardı. O gün Beytşemeşliler RAB’be yakmalık sunular sunup kurbanlar kestiler.”
Ahit sandığı daha sonra Kral David tarafından Yeruşalim’e teslim edilmeden önce 20 yıl kadar Kyriaf-Iarim’de saklandı.
Lederman’ın da belirttiği gibi, Antlaşma sandığının keşfedilen taş plağın üzerinde durduğuna dair kesin bir kanıt sunmak çok zor çünkü İncil’de kutsal taşın vadide olması gerektiğini vurguladı, tapınağın içinde değil.
Shlomo Bunimovitz: “Tarih boyunca tüm olanları bilmek ve tarihsel olarak neyin doğru olduğunu ve daha sonra neyin eklendiğini bulmak hiç de kolay değil” dedi.
Ancak arkeologlar, İncil’de Antlaşma Sandığı ile ilgili bölümü yazan yazarın, Beth Shemesh’deki taş tabelayı kaleme almasının özel anlam olduğunu bu yüzden de İncil anlatımına dahil edildiğine dikkat çekti.
Faust, her şeye rağmen taş tabelanın Antlaşma Sandığı ile bir tür bağlantı içerisinde olabileceği ihtimalinin elenmemesi gerektiğini savundu. (cnl.news / O.D)
