İsrail’in başkenti Yeruşalim’de kazılarını sürdüren arkeologlar, Yahuda Kralları döneminden kalan (İ.Ö. 1000-587) muhteşem bir sarayın kalıntılarını ortaya çıkardı.
Yapıdaki İşçilik “Birinci Sınıf”
Doğu Talpiot’ta (Armon Hanatziv) kazı yapılan bölgede yer alan sarayın, Yahuda Kralları’ndan birinin veya Birinci Tapınak dönemindeki yüksek rütbeli “soylu ve zengin” bir ailenin evi olabileceği düşünülüyor. Günümüzde seyir terası olarak kullanılan bölgede yer alan “anıtsal” yapı, döneminde de Yeruşalim’in ve Tapınak’ın “nefes kesici” manzarasına sahipti.
Kazıdaki buluntular arasında, İsrail Eski Eserler Kurumu (IAA) tarafından, “Bugüne kadar ortaya çıkarılan en güzel ve etkileyici” olarak tanımlanan muhteşem sütun başlıkları da yer alıyor. IAA, Birinci Tapınak Dönemi’nde yapının duvarlarından çıkış olduğunu ve Asurların Yeruşalim Kuşatması’nın (İ.Ö. 701) sona ermesinden bir süre sonra yenilenerek güvenlik önlemlerinin güçlendirildiğini açıkladı. Alanda ortaya çıkarılan yumuşak kireç taşından yapılan taş eserler, üç tam, orta büyüklükte taş sütun başlığı ve lüks pencere çerçeveleri parçalarını içeren dekoratif oymalara sahip.
Sütunların aksine binanın geri kalanı, muhtemelen M.Ö. 586 civarında Babillilerin Yeruşalim’i işgali sırasında yıkılsa da sütun başlıkları görülmedik biçimde düzgün bir şekilde üst üste gömülmüş ve mükemmel durumda bulundu. Billig “Sütun başlıklarını ortaya çıkarıldıkları şekilde kimin sakladığını ve bunu neden yaptığını söylemek hâlâ zor ancak bunun, bu eşsiz yapı kompleksindeki gizemlerden biri olduğuna da şüphe yok, bunu çözmeye çalışacağız” dedi.
Küçültülmüş Modellerini İlk Keşfi
IAA kazısını denetleyen Yaakov Billig, “Bu çok heyecan verici bir keşif. Bu, şimdiye kadar Yahuda ve İsrail Krallıkları’nda bulunan kraliyet saray kapılarının üzerinde birleşen türdeki dev Proto-Aeolian sütun başlıklarının küçültülmüş modellerinin ilk keşfi. Bu başlıklardaki işçilik seviyesi bugüne kadar görülen en iyi seviye ve buluntular nadir görülecek derecede iyi korunmuştur” dedi.
Asur Tehdidi Sonrası Canlanmanın İşaretleri
Yeni ortaya çıkarılan bu Saray, Kral Hizkiya ile Kral Yoşiya arasındaki dönemde inşa edilmiş ve Kral Hizkiya döneminde, M.Ö. 701’de Yeruşalim’in yıkıcı Asur Kuşatması’ndan sonraki restorasyonuna dair işaretler barındırıyor.
Ramat Rachel’da ortaya çıkarılan bir saray ve Arnona’nın yamaçlarında bulunan bir idari merkezle birlikte ele alınan alan, insanlar surların ötesine yayılırken Yeruşalim’de “yeni bir canlanma” olduğunu gösteriyor.
Billig açıklamasında, “Şehrin duvarlarının dışındaki alanda villaları, konakları ve hükümet binalarını ortaya çıkarıyoruz. Buluntular, şehir sakinlerinin hissettiği rahatlamaya ve Asur tehdidi sona erdikten sonra Yeruşalim’in gelişiminin iyileşmesine tanıklık ediyor” dedi. (CT/Seyfi Genç)
